Begin deze maand bezocht paus Benedictus XVI het graf van zijn voorganger Celestinus V. Deze was in 1294 slechts honderd dagen paus geweest. Hij had zijn leven gesleten als kluizenaar en was tot zijn eigen verbazing tot paus gekozen. Omdat hij zichzelf bij nader inzien niet geschikt achtte, trad hij al spoedig af. Zijn opvolger liet hem gevangen nemen omdat hij bang was dat Celestinus’ aanhangers een schisma zouden veroorzaken.
Dat beeld van die eenzame kluizenaar klopt niet helemaal. Pietro di Morrone, zoals Celestinus eigenlijk heette, werd bij zijn leven al beschouwd als een heilige die vele wonderlijke genezingen op zijn naam had staan. Hij had een groot aantal volgelingen en stichtte de orde der Celestijnen. Ook nadat hij zich had teruggetrokken in de bergen bleef hij de kerkelijke politiek volgen. In 1294 waarschuwde hij de kardinalen die al twee jaar in conclaaf waren dat ze snel een nieuwe paus moesten kiezen, of anders zouden ze de toorn van God over zich afroepen. Tot zijn verassing werd hij daarop zelf tot paus gekozen.
Dat het zo lang duurde, kwam onder meer doordat de Europese vorsten probeerden hun favoriet op de troon van Petrus te krijgen. Eigenlijk was Celestinus naar voren geschoven door de koning van Napels. Maar velen zagen in hem de paus wiens komst door mystici was aangekondigd en die een werkelijke spirituele leider zou zijn in een tijd waarin het gezag van de paus ernstig was aangetast door het politieke gekonkel.
Misschien merkte Celestinus al snel dat de koning van Napels hem voor zijn karretje wilde spannen en trad hij daarom af. Wellicht had hij dat beter niet kunnen doen. Niet alleen omdat zijn opvolger, Bonifatius VIII hem opsloot. Deze was namelijk ook nog eens in vele opzichten het tegengestelde van Celestinus en bepaald niet degene die het pausschap weer aanzien kon geven. Hij was machtsbelust en arrogant. Hij verrijkte zichzelf en zijn familie en stuurde aan op een conflict met de Franse koning. Die probeerde hem te ontvoeren om hem te berechten voor ketterij, seksuele uitspattingen en de moord op Celestinus. De ontvoering mislukte, maar Bonifatius was zo geschrokken dat hij kort daarna stierf. Een Engelse kroniek vermeldt over hem: “Hij kwam als een wolf, regeerde als een leeuw en stierf als een hond.”
B: Roger Collins, Keepers of the Keys of Heaven. A history of the Papacy (New York 2009)
