Catholica: een tussenbalans

Catholica bevat ongetwijfeld interessante en goed geschreven bijdragen. De afgelopen tijd heb ik me uitsluitend bezig gehouden met de stukken van Tom Zwitser en Erik van Goor. Zij wijzen de ‘liberale’ staat af en spiegelen zich aan de feodale staten van het Ancien Régime.

“Paus heet sspx welkom ondanks alles”, twitterde Francis Siefken me. De ideeën van Van Goor en Zwitser doen me inderdaad sterk denken aan de Pius X-broederschap. Dat de paus deze broederschap weer tot de rooms-katholieke Kerk heeft toegelaten, is verstandig. Aan schisma’s hebben we niets.

Maar de broederschap, Van Goor en Zwitser denken vanuit een ander kader dan ik. Zij verwerpen de liberale staat en het Tweede Vaticaans Concilie. Dat doe ik niet.

Het verontrust me dat de reactionaire, anti-democratische, tendensen met hun uitgesproken bewondering voor geweld en hun eigenaardige opvatting van mannelijkheid in katholieke kringen als normaal worden beschouwd. Ook in het Katholiek Nieuwsblad vinden dit soort ideeën kennelijk weerklank.

Voor een vruchtbare discussie is het nodig dat je bepaalde uitgangspunten deelt. Terwijl ik de democratische staat en het Tweede Vaticaans Concilie als basis van mijn opvattingen over kerk en staat hanteer, doen mensen als Zwitser en Van Goor dat niet. Ik hoop niet dat dit soort tendensen sterker worden binnen de rooms-katholieke Kerk in Nederland.

Gelukkig heb ik het telefoonnummer van Peter Nissen, zodat ik als de nood toch aan de man zou komen, informatie kan inwinnen over aansluiting bij de Remonstrantse Broederschap. Mmm, broederschap… klinkt heel mannelijk.

De adelaar van Catholica

Dat Catholica kiest voor de adelaar als symbool is inderdaad niet zo vreemd. Ze kozen bewust dit wapen van het Habsburgse Rijk. Zelf zeggen ze het zo:

Zonder in zinloze romantiek te willen vervallen, menen we dat juist het Habsburgse Rijk bij uitstek – tot het einde toe – iets liet zien van het Oude Europa. Juist het Habsburgse Rijk was de voortzetting van het Heilige Roomse Rijk der Duitse Natie. Waar Duitsland in de negentiende eeuw ten prooi viel aan het kanker van het nationalisme en verwerd tot een kloon van het Pruisendom, bleef de Oostenrijks-Hongaarse Dubbelmonarchie altijd iets behouden van de klassieke, Europese Rijksidee.

Daarbij zou ik wel willen aantekenen dat in dit oude Europa de vorst uitmaakte wat zijn onderdanen moesten geloven. Juist in het Heilige Roomse Rijk der Duitse Natie gold het principe ‘cuius regio, eius religio’: wiens gebied, diens godsdienst. Dat gebied was niet van de Roomse keizer, een machteloze schaduw van de keizers van weleer, maar van de vorsten van de talloze Duitse vorstendommen en -dommetjes, steden en prins-bisdommen. Van Beieren en Pruisen tot talloze ministaatjes van Liechtenstein-achtige proporties. De meeste waren luthers en niet katholiek.

Even verderop in de toelichting op de keuze voor de adelaar, schrijft Catholica over het verbond van Troon en Altaar. Deze term verwijst naar de negentiende-eeuwse reactie tegen het liberalisme en alle andere uitingen van moderniteit. Dat komt ook steeds terug in Catholica, dus ook in dat opzicht is er zeker wat te zeggen voor de keuze van de adelaar.

In de loop van de negentiende en twintigste eeuw is de Kerk zich gaan distantiëren van dit verbond met de Europese gekroonde hoofden - die hun macht of zelfs hun kroon verloren. In plaats van een front te vormen tegen de moderniteit, ging de Kerk haar houding ten opzichte van deze moderne wereld bepalen. Dat vond zijn voorlopige bekroning tijdens het Tweede Vaticaans Concilie. Niet toevallig worden er door de Catholica-redactie vraagtekens gezet bij dit concilie.

De link naar de toelichting op de adelaar van Catholica werd mij gestuurd in een tweet van Francis Siefken, die er een andere link bijvoegde naar het Duitse tijdschrift Sezession. In eerste instantie was mij niet duidelijk wat dit met Catholica te maken had, maar het bekijken van een paar oude afleveringen leverde interessant materiaal op. Een citaat

Damit eröffnet sich auch die Synthese der identitätspolitischen Brennpunkte: Die Krise des Westens ist im Grunde eine Krise der Männlichkeit, eines Krise des weißen Mannes im buchstäblichen Sinn. Der Topos der Dekadenz wird klassischerweise mit der Verweiblichung assoziiert. »In Spätzeiten befindet sich die Männlichkeit immer auf dem Rückzug,« schreibt Paglia. Manche verwechseln dieses Fallen mit einem Steigen in eine feminin-weiche, pazifistische, demokratische Welt, während demographische youth bulges testosterongeladener Militanz gegen die mürb gewordene Festung Europa drängen. Die westlichen Männer müssen begreifen, daß auch die Frauen, die sich heute frenetisch an der Schleifung der Festung beteiligen, wie stets als die freiwilligen oder unfreiwilligen Trophäen der Sieger enden werden. Reconquista der Maskulinität, die drängende Aufgabe jedes einzelnen ist, hat eine Dimension und Verantwortung, die über das Individuelle weit hinausführt.

Net als in artikelen in Catholica, wordt hier een bepaalde vorm van mannelijkheid bepleit en komt het beeld van een bedreigde Europese beschaving naar voren. Overigens wijst Erik van Goor in zijn artikel ‘Katholiek denken onder de roede’, Sezession uiteindelijk af. Onder meer omdat Sezession gelooft in de staat. Van Goor doet dat niet:

Catholica staat echter niet voor de provocerende asceet die in dodelijke ernst ‘cultuur’ als ‘contra-cultuur’ bedrijft. Wij staan voor de vrolijke mens die zelfs in een vlaag van dronkenschap nog een heilige daad kan verrichten. Cultuur en avantgardisme zijn ons te vluchtig. Wij gaan voor de hardheid. Voor de echtheid. Voor de eigenheid en de verworteling. En daarom voor de radicale verwerping van de Staat die anderen en masse aanvaarden en aanbidden (van links tot rechts).

Dat is katholiek en bovendien oer-Nederlands. Waar naties als Duitsland, Frankrijk en Italië al vroeg kennismaakten met de staatsidee, bleef het Oude Europa van lokalisme en confederalisme het langs zichtbaar in de restanten van het oude middenrijk: in de Nederlanden, in Zwitserland. Anderen noemen het anarchie – maar het is het leven zelf dat slechts los van de Staat wordt gekend. Deze notie is belangrijk, al betreft het – jammer genoeg – achterhoedegevechten. Want zaken als de natiestaat, het volk, of de cultuur – het is allemaal bezig te verdwijnen.

Daar staat de dubbelkoppige adelaar dus voor. Nu nog het antwoord op de vraag waarom hij nu drie koppen heeft.

Consequent

Consequent zijn ze wel bij Catholica. Eerder zette Tom Zwitser uiteen dat de Kerk een front moet vormen tegen de wereld. Interne verdeeldheid past daar niet bij.

Erik van Goor bespreekt in deze lijn het eerste rapport van de commissie-Deetman. Hij doet dit door te verwijzen naar een site van de linkse Vara, die seks met minderjarigen schijnt te propageren.

Inderdaad: niet de eigen fouten onder ogen zien, maar de aanval openen op de tegenstander.

Naar het front!

Opnieuw krijgshaftige taal op Catholica. Tom Zwitser schrijft:

Anarchie is dodelijk voor de Kerk. Vandaar de oproep om maar eens duidelijk te krijgen waar de fronten liggen en wie aan welke kant staat. Want een kogel krijgen van een tegenstander is nog altijd minder erg dan er één oplopen van een medestander.

Aan dit front staat aan de ene kant de Kerk en aan de andere kant de moderne wereld. Daarom vindt hij dat er in de Kerk zelf rust moet heersen:

We hebben beide nodig: rust in de tent, maar ook een goed front.

Maar moderne gelovigen zorgen juist voor onrust. Daardoor ontstaat er onduidelijkheid.

Moderne gelovigen mijden de strijd, omhelzen de dialoog en maken van de gehele kerk een strijdtoneel. Maar dialoog sluit geen duidelijke woorden uit. Sterker nog: er kan helemaal geen dialoog plaats vinden zonder duidelijkheid en duidelijkheid is tevens een front. Geen dialoog zonder front, en geen front zonder dialoog. De (moderne) clerus van tegenwoordig mijdt duidelijkheid, consistentie en consequentie als de pest. Zogenaamd vanwege de dialoog met de wereld, maar intussen doen ze actief mee om de anarchie in de Kerk te vergroten. Ze hebben de mond vol van dialoog, maar weten geen mensen meer in de Kerk te krijgen. Ze voeren geen dialoog omdat ze geen front willen. Iedere natuurlijke behoefte om een duidelijk front tussen kerk en wereld aan te brengen wordt radicaal verworpen. Dat mag niet meer. De strijd is dus per definitie binnenkerkelijk: het front is naar binnen gekeerd en de enige duidelijkheid van de clerus betreft – nog steeds! – maatregelen tegen orthodoxe katholieken. De Kerk creëert zo haar eigen anarchie

.

Daarom moeten liturgische misstanden aan de kaak worden gesteld, vindt Zwitser. De oproep van pastoor Schilder om beelden van liturgische misstanden vindt hij niet ver genoeg gaan.

Als je luistert naar wat priesters precies zeggen rijzen de haren je te berge, terwijl het uiterlijk van de liturgie daar alleen voor de betere kijker iets van verraadt. Op het oog is de liturgie vrij ‘gemiddeld’ – hetgeen aanvaardbaar wordt geacht, maar zeker niet minder slecht is. Het probleem van het woord wordt door katholieken tot in het Vaticaan aan toe veel te weinig erkend terwijl toch alle dwalingen altijd met het woord en de loochening ervan begint.

Kortom: speur dissidente geluiden op en maak een front tegen de wereld.

Maar nu even serieus

Wat wil Catholica nu eigenlijk zeggen? Ik weet niet goed hoe ik de artikelen van Erik van Goor en Tom Zwitser moet plaatsen. Is het satire of serieus bedoeld?

Hun artikelen geven een onsamenhangende indruk. Ze beginnen vaak met een logische redenering, alsof de auteurs ergens houvast zoeken, maar vliegen vervolgens al snel uit de bocht. Zoals het artikel ‘Ouwe jongens krentenbrood’ van Erik van Goor. Een citaat

Een woordvoerder van D66 verklaarde, na het nieuws over het aanblijven van Eric Lucassen als Kamerlid voor de PVV: “Het kabinet hanteert een dubbele standaard. Het bepleit een harde aanpak van misdadigers, maar bagataliseert de daden van de eigen coalitie.” Dat is toch grappig, nietwaar? Welke daden van de coalitie doelt men hier op? Alle daden? Alle politieke daden? De aanleiding – de affaire Lucassen – doet vermoeden: alle ontuchtige daden. En als ik het goed inschat, schaart de oppositie hier alle mogelijke daden, intenties, uitspraken onder die, in, namens, door en mede namens de PVV plaatsvinden en plaatsgevonden hebben.

Nee, het ging over het PVV-kamerlid Lucassen dat ontucht had gepleegd met vrouwelijke ondergeschikten. D66 en GroenLinks ‘partijen van de ontucht’ vinden dat afkeurenswaardig terwijl ze er zelf losbandigheid toejuichen onder hem mom ‘Het vrijkomen van seksuele repressie’. Waarom dan wel protesteren als het in het leger gebeurt, aldus Van Goor

Die redenering begrijp ik nog.

Maar hier ontspoort de redenering:

Als manspersoon uit een vorige eeuw denk ik, onnozel: wat doen vrouwen in het leger? Hoe reëel is het om jonge vrouwen door hitsige mannen te laten drillen om voor het vaderland zich de kop te laten afschieten in het verre Afghanistan, mits men de kuishuidsgordel maar om laat zittten? Wie de verhouding tussen man en vrouw negeert, komt vanzelf op de koffie. Die krijgt òf misstanden, òf een Jeanettenbrigade als landsverdediging.

Vrouwen horen dus niet in het leger. Dat leidt tot misstanden en zo niet, tot een ‘jeanettenbrigade’ een leger van flikkers dus. Hier gaat het niet meer over de uitwassen van de seksuele revolutie, maar over de verhouding tussen man en vrouw. In een masculiene omgeving zoals het leger horen vrouwen niet thuis.

Als er zich geen incidenten van seksuele aard voordoen, dan zijn de mannen mietjes. Gebeurt dat wel, dan ligt dat aan de aanwezigheid van vrouwen. D66 en GroenLinks zijn in het geval van het leger dus niet nodig.

De redenering ontspoort verder in een lofzang op het machismo, waarbij nu de PVV onder vuur komt. De PVV wordt neergezet als een voortzetting van de LPF van Pim Fortuyn.

Macht, agressie, machisme en viriliteit worden weggecastreerd, zodat er alleen een mooie, dubbelgeknoopte Fortuyn-stropdas over is gebleven.

En de conclusie

Links is lachwekkend; rechts is zo mogelijk nog lachwekkender.

De LPF is dus lachwekkend omdat ‘macht, agressie, machisme en viriliteit’ vervangen worden door de stropdas van Fortuyn: een homo, zoals wij weten.

Van Goor vindt dus dat vrouwen niet in het leger thuishoren, laat zich denigrerend uit over homoseksuelen en vindt een partij die macht, agressie, machismo en viriliteit ‘wegcastreert’ belachelijk. De conclusie is dat links noch rechts deugen. Wat is hier katholiek aan?

Leest allen Catholica

Dames en heren!

Overweegt u katholiek te worden? Dat is een goed idee. Wat dat inhoudt? Nou, kijkt u maar eens op de site catholica.nl. Het woord zegt het al.

De site wordt geleid door dhr. Zwitser en dhr. Van Goor. Beiden zijn recentelijk tot de rooms-katholieke kerk toegetreden. Ze hebben het katholieke geloof omarmd en niet zo zuinig ook! Ze klampen zich eraan vast als drenkelingen aan een stuk wrakhout.

Beiden hebben onlangs een interessante bijdrage geplaatst op de site. Dhr. Van Goor ontmaskert op overtuigende wijze de hypocrisie van D66 en Groen Links die PVV-kamerlid Lucassen veroordelen, maar zelf aan de wieg hebben gestaan van de seksuele revolutie waardoor tegenwoordig alles maar toegelaten is. Ook pleit hij voor echte mannelijkheid. Een citaat:

Het is me wat als de partijen van de ontucht – D66 en GroenLinks – hoog opspelen als het over seksualiteit gaat. De nieuwe preutsheid van de Halsema’s en de Pechtolds is een preutsheid die teveel kranten leest. Want heeft u ook zo vaak gelezen over ‘ontucht met meisjes van 17 tot 20 jaar’? Zeg maar de gemiddelde leeftijd van een kersvers GroenLinks Kamerlid?

Die zit! Ik wist trouwens niet dat de nieuwe kamerleden van Groen Links zo jong waren. Kijk, dat soort feiten lees je niet in de linkse pers! En ook stelt hij de vraag die niemand anders durft te stellen, wat vrouwen eigenlijk in het leger doen?

Wie de verhouding tussen man en vrouw negeert, komt vanzelf op de koffie. Die krijgt òf misstanden, òf een Jeanettenbrigade als landsverdediging.

Dhr. Van Goor heeft veel Vlaamse contacten, zodat hij soms Vlaamse uitdrukkingen bezigt. Voor de Hollanders onder u: jeanetten zijn flikkers. Dat is eigenlijk best wel een lelijk woord, maar ja dhr. Van Goor is dan ook best wel een beetje boos. Geef hem eens ongelijk!

Maar dat is hij niet alleen op links, hoor! Ook de PVV krijgt onder uit de zak:

de PVV, de partij van de gecastreerde macho’s. Bonkige mannen, gedrapeerd in fortuinistische pakken die standpunten uitblazen die erop neerkomen dat iedere kerel die mept, schreeuwt, billenknijpt, vrouwenfluit, na drie keer straf levenslang moet krijgen. Want alle mannelijkheid moet eruit worden geslagen. Door politie, militie en legerexercitie. (…) Volgens hen zit er wat waars in het aloude neomarxisme, namelijk dat alles wat mannelijk is, moet worden toegesneden op de moderne maatschappij. Macht, agressie, machisme en viriliteit worden weggecastreerd, zodat er alleen een mooie, dubbelgeknoopte Fortuyn-stropdas over is gebleven.

Dat is tenminste mannentaal en ook dhr. Zwitser doet een duit in het zakje: hij wast in zijn bijdrage Joris Luyendijk en zijn onderzoek naar de macht in Den Haag de oren:

Wij wisten het al en we weten nog meer. Macht is een zaak van merendeels seksueel losgeslagen (lees: Linkse) politici. Macht is een zaak van merendeels goed voor zichzelf zorgende (lees: Linkse) politici. Dat betekent dat de baan die ze na hun politieke carriere krijgen veel zegt over hun politieke carriere en hun politieke daden zelf. Politiek (lees: Links) is fundamenteel niet te scheiden van de media en helemaal niet van het groot-kapitaal.

Zo die zit (alweer)! Leest u de bijdragen nog maar eens na, de citaten hierboven smaken naar meer, nietwaar? U zal zien dat alles wat ze schrijven feitelijk te onderbouwen is en ook dat ik niets buiten de context heb geciteerd. Scherpzinnige denkers zijn het, die twee en bovendien uitzonderlijk begaafde stilisten.

Het zal u dan trouwens ook opvallen dat er in beide artikelen veel over seks wordt gesproken. En dan zijn er nog domoren die beweren dat wij katholieken daarover niet durven te praten. Die kijken nu lelijk op hun neus, ha ha!

Het is tientallen jaren geleden dan een katholiek schrijver nog eens zo de spijker op zijn kop sloeg en toch een aanstekelijke humor wist te bewaren. Godfried Bomans is terug. In duplo nog wel! Waarom zijn zij geen hoofdredacteur geworden van het Katholiek Nieuwsblad? Intern of extern, dat mogen ze zelf uitmaken.

Graag wijs ik u ook op de artikelen die op de site van Catholica worden aangeprezen bovenaan de thuispagina. ‘Weg met de democratie’ staat er. En ook een artikel over het modernisme met op de achtergrond een gebouw dat instort. Nou, dan weet u wel dat dat modernisme niet pluis is!

U kunt daar ook een mooi citaat van dhr. Zwitser vinden

"De mensen die absoluut tegen iedere vorm van geweld waren vochten hun mening uit met degenen die er niet perse tegen waren. De eersten wonnen door de laatsten volledig uit te roeien." - Tom Zwitser

De tekst is achterin de zaal verkrijgbaar op een tegeltje en er is ook een uniek exemplaar van deze tekst geborduurd door zr. Secretia.

Dames en heren, ik hoop u hiermee een stukje dichter bij de rooms-katholieke kerk te hebben gebracht.

Hallo?

Waar bent u?

Waar is iedereen gebleven?

HALLO!

Geen stampende laarzen

Catholica is geen dekmantel voor extreemrechts, zoals een driemanschap vandaag stelde. De redacteuren van Catholica komen openlijk uit voor hun meningen en die kun je rechts noemen. Als je goed zoekt vind je inderdaad uitingen die je als extreemrechts zou kunnen interpreteren, maar daarmee toe je de schrijvers geen recht. Ik hoor geen laarzen stampen als ik Catholica lees.

De heren van Catholica zijn veeleer romantici. Ze verlangen naar de tijd van voor het Tweede Vaticaans Concilie toen de theologen het katholieke geloof nog niet verpest hadden met hun modernisme. Daarbij hoort ook de keuze voor de dubbelkoppige adelaar van het Heilig Roomse Rijk der Duitse Natie.

Dat hoofdredacteur Van Goor beweert dat dat mgr. De Korte traditiegetrouwe gelovigen ‘nazificeert’ is walgelijk, maar als ik bedenk wat er de laatste weken aan het adres van Mariska Orbán-de Haas is geuit: dat is pas echt schokkend. De aandacht voor Catholica vind ik in dit licht gezien wat overtrokken.

Het is mogelijk dat ik het mis heb, maar ik denk dat je Catholica alleen extreemrechts kunt noemen, als de inhoud daartoe aanleiding zou geven. De artikelen van Van Goor en Zwitser zijn zo slecht geschreven en slecht beargumenteerd dat ik tot voor kort werkelijk dacht met twee pubers te maken te hebben. Maar onleesbaar schrijven is niet extreemrechts.

Dertigduizend theologen en een stropdas

Dertigduizend deelnemers waren er tijdens het concilie van Konstanz (1414-1418). Dat las ik tenminste in het eerbiedwaardige handboek Histoire du christianisme. Ik moest denken aan de mensen achter het blad Catholica. Zij bestrijden de theologen die ervoor gezorgd hebben dat het Tweede Vaticaans Concilie geen echt concilie was – tenminste in de ogen van met name Catholica-redacteur Tom Zwitser. Dertigduizend theologen: daar worden de Catholica-boys ’s nachts badend in het zweet van wakker.

Bij nader inzien blijken de meesten die zich in die jaren in Konstanz ophielden handelaars en mensen uit de dienstverlenende sector, maar er waren inderdaad veel meer theologen (ongeveer 750) dan bisschoppen (zo’n 300). Voornaamste uitkomsten van het concilie waren dat er een paus werd gekozen (er waren er op dat moment namelijk drie) en dat de Boheemse prediker Jan Hus wegens ketterij op de brandstapel werd gezet.

Het concilie van Konstanz zou een vervolg krijgen in Bazel, waar de theologen probeerden de macht van de paus te beperken, maar dit liep op niets uit. Maar toch blijkt hieruit dat theologen al voor het Tweede Vaticaans Concilie hun stempel drukten op concilies.

Toevallig besteedde het Katholiek Nieuwsblad vorige week weer eens aandacht aan het theologen-bestrijdende Catholica. Het blad blijkt zich nu ook te richten tegen priesters die een stropdas dragen. Daarmee vormen ze het spiegelbeeld van de katholieken die het benauwd krijgen als ze een priesterboordje zien. Daar heb ik al eerder eens over geschreven.

Toch heeft Catholica een punt. In 1968 schreef een kapelaan in het Bredase bisdomblad dat de bisschop binnenkort net als elke andere manager en huisvader een stropdas zou gaan dragen. Het artikel is interessant omdat het een beeld geeft van hoe men in die tijd de toekomst van de Kerk in Nederland zag. Ik zal er later nog eens op terugkomen. Niet om stropdasdragende priesters te veroordelen – dat mag Catholica doen – maar te proberen te begrijpen hoe men toen dacht.

Duidelijke taal

Laat ik het maar eerlijk toegeven: ik heb geen idee wat immanente rechtvaardigheid is. Een vorm van rechtvaardigheid, denk ik.

Waarschijnlijk ben ik niet de enige. In ieder geval zette Jürgen Mettepenningen, de woordvoerder van mgr. Léonard, een gevarendriehoek bij deze woorden in het concept van het boek van zijn baas dat dezer dagen uitkwam. Het verbinden van rechtvaardigheid en aids leidt tot misverstanden. En dat is jammer want de rooms-katholieke Kerk heeft als enige een middel tegen aids dat werkt en dat gratis is.

De aartsbisschop negeerde de waarschuwing en hield vast aan zijn formulering, zo vertelde Mettepenningen in een radiointerview.

Mettepenningen lijkt me geen spindoctor, maar wel iemand die goed weet hoe bepaalde uitdrukkingen overkomen. Het woord ‘immanentie’ kun je wel gebruiken in een artikel voor het Tijdschrift voor Theologie, maar niet in een boek dat bij Lannoo wordt uitgegeven en dus voor een breed publiek bedoeld is.

Ook kerkelijke leiders moeten zich afvragen hoe hun woorden overkomen. Ze moeten zich proberen te verplaatsen in degenen die hun woorden horen of lezen. De Kerk moet duidelijke taal spreken. Dat is iets anders dan je boodschap aanpassen omdat je bang bent voor negatieve reacties – dat is mgr. Léonard zeker niet.

Uit het interview met Mettepenningen proefde ik dat hij zich niet verantwoordelijk voelde voor de omstreden passage. Dat kan ik me goed voorstellen. Mijn naam is niet Mettegebakkenperen, moet hij gedacht hebben.

De dubbelkoppige adelaar

Goed artikel gevonden over de dubbelkoppige adelaar. Blijkt van Byzantijnse afkomst en is te vinden in de wapens van Rusland, Groningen en nog talloze andere staten en steden.

De adelaar in het logo van catholica.nl lijkt erg sterk op die van het Heilige Roomse Rijk, die later werd overgenomen door de Oostenrijkse keizers. Die waren dan wel katholiek, maar de associatie met de rooms-katholieke kerk lijkt mij nogal vergezocht.

Afb. David Liudzo c.c.

De adelaar van de evangelist Johannes is het in ieder geval niet. Die heeft maar één kop. Kijk nog maar eens naar bovenstaande adelaar en die van catholica.nl. De overeenkomst is te groot om toevallig te zijn.

Daarom vermoed ik dat het de associatie is met het Heilige Roomse Rijk die catholica.nl tot de keuze voor dit mythische dier heeft gebracht. Misschien dat men daar terugverlangt naar de tijd dat er nog een katholiek rijk bestond. Alleen jammer dat het Heilige Roomse Rijk niet heilig, niet rooms-katholiek en geen rijk was. Of misschien vinden ze het gewoon een mooi logo.

Het Heilige Roomse Rijk

Afb. David Liudzo c.c.

Het Heilige Roomse Rijk der Duitse natie dat van 962 tot 1807 bestond had vanaf de dertiende eeuw een dubbelkoppige adelaar in zijn wapen. De twee koppen stonden onder meer voor de macht van de Roomse keizer over zowel geestelijke als wereldlijke zaken.

Wachten op rood

Blogster Observatrix is een actie gestart om te voorkomen dat mgr. Eijk kardinaal wordt. Toch hoeft het geen overwinning voor haar te zijn, mocht de aartsbisschop van Utrecht niet op het lijstje van nieuwe kardinalen voorkomen. Zijn voorganger Alfrink moest ook jaren wachten totdat hij eindelijk rood kon gaan dragen.

In 1959 leek het eindelijk zo ver te zijn – Alfrink was sinds 1955 aartsbisschop van Utrecht – maar er deed zich een complicatie voor. Traditioneel telde het college van kardinalen zeventig leden, maar de toenmalige paus Johannes XXIII had dit aantal overschreden. De paus wilde voorzichtig te werk gaan met deze uitbreiding en tachtig leek hem voorlopig een veilige grens. Weldra zou hij nieuwe kardinalen creëren, zoals dat heet, en Alfrink was nummer tachtig.

Maar er deed zich een complicatie voor. De stokoude secretaris van het pauselijke gerechtshof moest op een nette manier van zijn functie worden ontheven. Hij wilde op zijn 87ste nog lang niet met pensioen, maar de paus had een plan. De secretaris werd bij hem ontboden en kreeg te horen dat hij kardinaal zou worden.

Het was de bedoeling dat de man zou weigeren met het argument dat hij te oud was. Dit was dan een kans voor open doel voor de paus om te zeggen dat hij dan ook maar moest terugtreden als secretaris.

Helaas speelde de secretaris het spelletje niet mee en zei hij vol dankbaarheid ja tegen de kardinaalshoed die hem werd voorgehouden. De paus kon moeilijk op zijn toezegging terugkomen en daarmee was het aantal van tachtig al vol. Alfrink – en heel Nederland met hem, niet alleen de katholieken – had er al op gerekend dat hij in 1959 kardinaal zou worden. Dat beschouwde men toen nog als een zaak van nationale eer. Maar het gebeurde dus pas het jaar daarop.

Bron: Ton H.M. van Schaik, Alfrink. Een biografie (Baarn 1997)

Newman en de tandarts

Was kardinaal Newman homo? Niet in die zin dat hij zich in bepaalde kringen bewoog om leuke jongemannen aan de haak te slaan. Hij had gewoon een bijzonder nauwe band met zijn vriend Ambrose St. John. Op zijn uitdrukkelijk verzoek werd Newman na zijn dood in hetzelfde graf begraven als zijn eerder gestorven vriend.

Maar niet alle katholieken vinden dat gewoon. In een uitzending van het Amerikaanse radiostation NPR zei pater James Martin s.j. dat het idee dat pelgrims het graf van Newman zouden bezoeken en daar de naam van Ambrose St. John op dezelfde grafsteen zouden zien, nogal wat wenkbrauwen heeft doen fronsen. Vandaar dat de stoffelijke resten van Newman onlangs naar een ander graf werden overgebracht.

Steeds worden katholieke autoriteiten zenuwachtig als een relatie tussen twee mannen aan de orde is. Helemaal niet nodig, vindt Martin: er zijn volop heiligen die homoseksueel georiënteerd waren. Daar is niets op tegen en het is een kwestie van tijd voordat de Kerk dat openlijk erkent. Zie bijvoorbeeld ook dit artikel op Isidorusweb

Ook John Cornwell, die een biografie van Newman schrijft, is nergens reviaanse lofzangen op de knapenliefde tegengekomen in het werk van de kardinaal. Wel van zijn bijzondere band met St. John.

Ook Cornwell laat dus zien dat Newmans relatie met zijn vriend voor katholieken voorbeeldig kan zijn. Hij bederft het alleen wanneer hij zegt dat St. John zelfs de koffers van Newman pakte als die op reis ging, ervoor zorgde dat hij zijn medicijnen nam en dat hij op tijd naar de tandarts ging. Net zoals een vrouw dat zou doen, aldus Cornwell. Een vrouw? Cornwell heeft een wel erg traditioneel beeld van de rol van de vrouw. Tegenwoordig heb je voor dat soort karweitjes een personal assistent.

Wie betaalt de Kerk na België?

De grootste partij van Vlaanderen is voor Vlaamse onafhankelijkheid en de Waalse politici spelen openlijk met een plan-B voor het geval er geen regering te vormen is: een onafhankelijk Wallonië.

Stel dat België inderdaad uit elkaar valt. Wat heeft dat dan voor gevolgen voor de Kerk?

De indeling van de bisdommen is nog het minste probleem. Alleen het aartsbisdom Mechelen-Brussel omvat nu zowel Vlaamse als Waalse gebieden en het Brussels Hoofdstedelijk gewest. De drie gebieden zijn nu al vicariaten met een hulpbisschop. Maak die van Brussel en het Waalse deel tot bisschop en je bent klaar.

Dan zal je alleen nog een Waalse kerkprovincie hoeven op te richten en kan de ruzie beginnen of de aartsbisschop in Brussel moet zetelen, of in Luik of Doornik, die als bisdom veel oudere papieren hebben.

De financiële kwestie is veel interessanter. De Belgische staat betaalt op dit moment de salarissen van priesters en bisschoppen en een belangrijk deel van het onderhoud van de kerken.

Het weekblad Humo becijferde enkele weken terug dat de Kerk de Belgische belastingbetaler ongeveer een miljard euro per jaar kost. Daar zijn dan wel de katholieke ziekenhuizen en zorginstellingen bij inbegrepen, maar de salarissen van de priesters en pastoors worden alleen al op bijna honderd miljoen per jaar geschat.

Het is niet toevallig dat Humo in deze tijd probeert de werkelijke kosten van de rooms-katholieke Kerk in België te schatten. Vroeg of laat zal iemand daar vraagtekens bij gaan zetten, of België blijft bestaan of niet. Maar eens splitsing van het land zal de vraag over de verdeling van de kosten onvermijdelijk maken. Wat zullen het sterk geseculariseerde Vlaanderen en het nog sterker geseculariseerde Wallonië overhebben voor hun kerken?

Muilperen in de kerk

Mag je iemand slaan die op een oneerbiedige manier te communie gaat of moet je zo iemand verbaal tot de orde roepen? De laatste optie lijkt me de meest voor de hand liggende, maar Observatrix citeert in haar blog iemand die ook de eerste mogelijkheid open. Deze doet dat naar aanleiding van een incident waarbij een priester iemand die de hostie uitspuugde een dreun verkocht, waarna er een handgemeen volgde.

Dat toont al aan dat een liturgische variant van de pedagogische tik niet wenselijk is. De zaak escaleerde en het nieuws over het relletje dat erop volgde gaat op dit moment de hele wereld rond.

Volgens mij is het trouwens met de eerbied in de kerken beter gesteld dan vijftig jaar geleden. Toen moest er een suisse aan te pas komen met een sjerp met de tekst ‘Eerbied in Gods huis’. Uit notulen van kerkbesturen weet ik dat die er niet voor niets stond. Het was vooral achterin de stampvolle kerken behoorlijk onrustig.

Ook weet ik dat men als het moment daar was massaal de communiebanken bestormde. Er is me een geval bekend waarin een misdienaar die regelend moest optreden, tegen de grond werd geslagen. En dat was bepaald niet in een kerk in een achterbuurt.

Bij de praktische uitvoerbaarheid van de liturgische tik heb ik trouwens ook zo mijn vraagtekens. Wat doet een hoogbejaard pastoortje met een uit de kluiten gewassen achttienjarige? Mag de priester ook vrouwen slaan of moet hij hiervoor een beroep doen op een stevig gebouwde non? Waar halen we die vandaan? Wat te doen met een ettertje dat demonstratief zijn andere wang toekeert?

Vervolgens komt de vraag op of ook in andere gevallen geweld mag worden gebruikt, en hoe ver je daarin mag gaan. Mogen gelovigen een predikant die veel te lang preekt van de preekstoel slaan? Hoe zit het met mensen die aan zelfkastijding doen? Mogen die zich dan voor straf een tijdje niet slaan?

Als je eraan begint om nukkige pubers te slaan, waar houdt het dan op? We kunnen beter het voorbeeld nemen aan de manier waarop een soortgelijk incident zo’n tweeduizend jaar geleden werd beëindigd door het zwaard weer in de schede te steken.

Weekendkloosterlingen

Merkwaardige cijfers in een berichtje van Rorate over een onderzoekje naar ‘weekendkloosterlingen’. Het ging om een onderzoek naar de bezoekers van het klooster van de Kapucijnen in Velp. 47% van hen blijkt katholiek, 12% hervormd, 8% gereformeerd, 20% lid van een andere kerk of geloofsgemeenschap en 14% is lid van geen kerk.

Zou het om een oud onderzoek gaan, vroeg ik me af. De hervormde en gereformeerde kerken zijn sinds 2004 opgegaan in de Protestantse Kerk in Nederland. En waarom is het percentage leden van een andere geloofsgemeenschap zo groot. Trekken de kloosters veel doopsgezinden, remonstranten of misschien zelfs moslims?

Het onderzoek is te raadplegen via de site van de Konferentie Nederlandse Religieuzen. Daar blijkt dat het wel degelijk een recent onderzoek is, maar dat de vragenlijst voor de enquête waar het onderzoek op is gebaseerd, vraagt of iemand katholiek, hervormd of gereformeerd is.

Dat verklaart waarschijnlijk ook het hoge percentage ‘overige christenen’. Dat zijn protestanten die zich niet in de categorie ‘hervormd’ of ‘gereformeerd’ konden plaatsen.

Overigens is het een interessant onderzoekje, dat vooral een aanzet wil zijn voor meer speurwerk naar de motivatie om een paar dagen in een klooster door te brengen. Er blijkt onder meer uit dat de kloosterbezoekers hoog opgeleid zijn en niet tevreden met de eigen kerk. Uit ander onderzoek bleek dat hoger opgeleiden het niveau van de diensten in de eigen kerk te laag vinden.

Daar kan ik me iets bij voorstellen. Je zal maar eens op zondagochtend eindelijk weer eens de kerk binnenlopen op zoek naar bezinning, een stichtend woord met diepgang en een verzorgde liturgie om er achter te komen dat de mis in het teken staat van voetbal, om maar een voorbeeld te noemen.

Herman Finkers heeft zo’n situatie beschreven in ‘Het Moderne Kerklied’. Van de filosoof Cornelis Verhoeven is me een artikel rond hetzelfde thema bijgebleven omdat hij – voor zover ik weet – niet praktiserend katholiek was en vooral omdat de toon van het stuk scherper was dan ik van hem gewend was: ‘Als het menens is, zingen wij niet’.

Concert op de zondagmorgen

“De uitvoering begint om 10.30 uur, de toegang is gratis”, lees ik in een advertentie in het Katholiek Nieuwsblad. Een concert op de zondagmorgen? Wacht even, boven de advertentie staat: “Liturgie met koor, orkest en solisten in Antwerpen”. En op de webstek van de parochie wordt vermeld dat pastoor Scheelen voorgaat. Dus toch een eucharistieviering.

Nou ben ik de laatste om bezwaar te maken tegen muziek tijdens een mis, al is de mis van Charles Gounod die op 15 augustus in de Antwerpse Pauluskerk zal klinken niet direct mijn kopje thee. Maar het is goed dat ook deze negentiende-eeuwse missen ergens blijven functioneren.

Maar, beste Sint-Paulusparochie, zou u dit gebeuren de volgende keer willen aankondigen als een eucharistieviering? Nog een tip: maak er een viering van volgens de Tridentijnse ritus. Deze muziek is ervoor gemaakt. Misschien dat ik dan de volgende keer ook naar Antwerpen kom.

Dansen rond het altaar

Het cursuslokaal vulde zich langzaam met cursisten. “Het is hier net als in de kerk”, sprak de cursusleider. “Die loopt ook van achteren naar voren vol en als er één persoon in een rij zit, is die bezet.”

Daarop wendde mijn buurman zich tot mij. “Zie je wel dat Sacrosanctum Concilium een vergissing was”, zei hij.

De laatste tijd was het ook al eens in mij opgekomen dat je niet op de eerste plaats naar een viering hoeft te gaan om elkaar te ontmoeten. Sinds het Tweede Vaticaans Concilie ligt meer de nadruk op het vieren als gemeenschap, dan op de individuele devotie tijdens de eucharistieviering. Maar ik voel me ongemakkelijk als ik van achteruit naar voren de kerk in word gedirigeerd en hand in hand met een wildvreemde het onzevader moet bidden.

Ik moest denken aan Herman Finkers die vertelde hoe een pastoraal werker gezegd had dat zijn ideaal was dat alle kerkgangers elkaar bij de hand zouden nemen en rond het altaar zouden dansen, daarbij elkaar in de ogen kijkend en zeggend: ik hou van je.

Dat moest dan wel geleidelijk ingevoerd worden, zei de p.w. Waarop Finkers droogjes opmerkte dat dit hem niet geleidelijk genoeg kon gebeuren.

Anderzijds kan ik me voorstellen dat dit andere mensen wel aanspreekt. Niet alleen binnen de pinkstergemeente, maar ook binnen de rooms-katholieke kerk. Zolang het maar geen feestje wordt met een polonaise.

Je kunt daar aardig over discussiëren tijdens een cursus gregoriaans. Sommige deelnemers gaven de voorkeur aan de tridentijnse ritus, maar er waren er ook die naast het gregoriaans graag de teksten van Huub Oosterhuis op muziek van Huijbers of Oomen horen.

De liturgie is sinds het Tweede Vaticaans Concilie veelvormiger geworden. Je kunt erover discussiëren hoe ver je daarin kunt gaan. En als dat gebeurt met mensen die redelijke argumenten aandragen en je woorden niet verdraaien, dan is dat een verademing.

NRC ondermijnt commissie-Deetman

Prof. Monteiro is opgenomen in de commissie-Deetman omdat zij deskundig is op het gebied van het historisch onderzoek naar ordes en congregaties. Vandaag wordt zij door NRC Handelsblad onder vuur genomen omdat zij onderzoek heeft gedaan naar de geschiedenis van ordes en congregaties.

De krant neemt daarbij als vanzelfsprekend aan dat historisch onderzoek in opdracht van een organisatie niet onafhankelijk kan zijn. Toch doet een historicus niets anders dan een bedrijfskundige die wordt ingehuurd om een organisatie door te lichten of een accountant die de financiën bekijkt. Beiden geven de feiten weer en trekken zo nodig harde conclusies.

Dat de NRC nu pas met dit ‘nieuws’ komt roept trouwens vragen op. Redacteur Joep Dohmen die het artikel over prof. Monteiro schreef, heeft uitvoerig onderzoek gedaan naar het verleden van ordes en congregaties en heeft daardoor vele gevallen van misbruik aan het licht gebracht.

Het is merkwaardig dat hij tijdens zijn onderzoeken nooit is gestuit op de publicaties van Monteiro en andere onderzoekers van de stichting Echo. Als je wat meer van de achtergronden van de geschiedenis van ordes en congregaties wil weten, moet je daar zijn.

Maar laten we aannemen dat Dohmen de naam Monteiro pas hoorde op het moment dat de samenstelling van de commissie-Deetman bekend werd. Een minuutje googlen zou voldoende zijn geweest om de informatie op te diepen die nu als nieuws wordt gepresenteerd. Het staat gewoon op de site van de Radboud Universiteit, waar prof. Monteiro werkt.

Hiermee wordt wel het gezag van de commissie-Deetman aangetast. Slachtoffers worden ten onrechte ongerust gemaakt over de onafhankelijkheid van de commissie. Wie heeft hier baat bij?

Het concilie van Nicea

Was Jezus nu wel of niet goddelijk? Volgens Arius, een priester die eind derde begin vierde eeuw in Alexandrië leefde, stond Jezus wel dichter bij God dan enig ander schepsel, maar was hij in wezen niet gelijk aan Hem.

Die stelling had ernstige consequenties want dat betekende dat de verlossing die Jezus had gebracht uiteindelijk maar mensenwerk was. De denkbeelden van Arius ontmoetten dus veel tegenstand van andere theologen. Om aan die verdeeldheid een einde te maken riep keizer Constantijn de Grote in 325 het concilie van Nicea bijeen.

Uitkomst van de discussie was dat Jezus één in wezen is met de Vader, geboren niet geschapen, vóór alle tijden geboren uit de Vader. We kennen de formuleringen nog steeds uit de geloofsbelijdenis van Nicea die tot op de dag van vandaag wordt uitgesproken.

Maar na het concilie ging de discussie door. Het Arianisme gaf zich niet zo gemakkelijk gewonnen. Er volgen meer concilies en die verwierpen de uitspraak dat de Vader en de Zoon één in wezen waren. Pas tijdens het concilie van Constantinopel in 381 werd de formulering van Nicea definitief.

Toen ook werden alle concilies die sinds Nicea waren gehouden, ongeldig verklaard, want die hadden de dwaalleer van het Arianisme verkondigd.

Dat is een mooie opsteker voor degenen die hetzelfde willen doen met het Tweede Vaticaans Concilie. Het is al eens eerder vertoond! Weg met de verzinsels van theologen als Schillebeeckx, Bekkers, Alfrink, Suenens, König, Montini, Woytiła en Ratzinger.

De H. Celestinus

Begin deze maand bezocht paus Benedictus XVI het graf van zijn voorganger Celestinus V. Deze was in 1294 slechts honderd dagen paus geweest. Hij had zijn leven gesleten als kluizenaar en was tot zijn eigen verbazing tot paus gekozen. Omdat hij zichzelf bij nader inzien niet geschikt achtte, trad hij al spoedig af. Zijn opvolger liet hem gevangen nemen omdat hij bang was dat Celestinus’ aanhangers een schisma zouden veroorzaken.

Dat beeld van die eenzame kluizenaar klopt niet helemaal. Pietro di Morrone, zoals Celestinus eigenlijk heette, werd bij zijn leven al beschouwd als een heilige die vele wonderlijke genezingen op zijn naam had staan. Hij had een groot aantal volgelingen en stichtte de orde der Celestijnen. Ook nadat hij zich had teruggetrokken in de bergen bleef hij de kerkelijke politiek volgen. In 1294 waarschuwde hij de kardinalen die al twee jaar in conclaaf waren dat ze snel een nieuwe paus moesten kiezen, of anders zouden ze de toorn van God over zich afroepen. Tot zijn verassing werd hij daarop zelf tot paus gekozen.

Dat het zo lang duurde, kwam onder meer doordat de Europese vorsten probeerden hun favoriet op de troon van Petrus te krijgen. Eigenlijk was Celestinus naar voren geschoven door de koning van Napels. Maar velen zagen in hem de paus wiens komst door mystici was aangekondigd en die een werkelijke spirituele leider zou zijn in een tijd waarin het gezag van de paus ernstig was aangetast door het politieke gekonkel.

Misschien merkte Celestinus al snel dat de koning van Napels hem voor zijn karretje wilde spannen en trad hij daarom af. Wellicht had hij dat beter niet kunnen doen. Niet alleen omdat zijn opvolger, Bonifatius VIII hem opsloot. Deze was namelijk ook nog eens in vele opzichten het tegengestelde van Celestinus en bepaald niet degene die het pausschap weer aanzien kon geven. Hij was machtsbelust en arrogant. Hij verrijkte zichzelf en zijn familie en stuurde aan op een conflict met de Franse koning. Die probeerde hem te ontvoeren om hem te berechten voor ketterij, seksuele uitspattingen en de moord op Celestinus. De ontvoering mislukte, maar Bonifatius was zo geschrokken dat hij kort daarna stierf. Een Engelse kroniek vermeldt over hem: “Hij kwam als een wolf, regeerde als een leeuw en stierf als een hond.”

B: Roger Collins, Keepers of the Keys of Heaven. A history of the Papacy (New York 2009)

Toch maar klokken luiden?

Een paar maanden geleden schreef De Morgen over de heilige drie-eenheid. Zo werden Maradonna, Pelé en Zinédine Zidane genoemd. Ze waren bij elkaar in een café in Parijs en speelden tafelvoetbal.

Het gebeuren werd beschreven door een journaliste die er niet bij mocht zijn. De bijeenkomst was namelijk georganiseerd door tassenfabrikant Louis Vuitton. Er werden foto’s gemaakt voor de reclamecampagne die tijdens het WK voetbal loopt. Het verslag van de bijeenkomst van de drie-eenheid moet dus ingefluisterd zijn geweest. Niet door de heilige geest, maar door de p.r.-mensen van Vuitton. Toch werden de woorden beschouwd als een hemelse openbaring waaraan geen tittel of iota veranderd mag worden. In ieder geval had de eindredactie het niet aangedurfd om de kromme zinnen recht te breien.

Misschien zijn er mensen die tegenwerpen dat voor de kleurenbijlage van een krant andere normen gelden, vooral als het artikel is geschreven door de moderedactrice, maar de kritiekloze manier waarop er hier drie pagina’s vol illusies werden verkocht zit me toch dwars.

Mardonna en Pelé kunnen elkaar niet uitstaan. Ze zijn gewoon voor veel geld ingevlogen om, opnieuw voor veel geld, op de foto te worden gezet. Daarmee staan ze symbool voor het voetbal in het algemeen: het geeft een illusie van saamhorigheid, maar het uiteindelijke doel is geld verdienen.

Inmiddels zijn de Nederlanders hun illusie kwijt na de nederlaag van het nationale elftal in de finale tegen Spanje. Er volgt nog wel een huldiging. Dat kan verbazing wekken omdat Nederland tweede is geworden, maar er heerst hier nog steeds een stevige Joop-Zoetemelkcultuur. (Voor de jongeren onder u: Joop Zoetemelk was een wielrenner die zijn populariteit niet te danken had aan zijn overwinning in de Tour de France, maar aan het feit dat hij talloze keren tweede werd).

Langzamerhand zal er ook wel een einde komen aan de zelfcensuur van de Nederlandse pers. Wie de buitenlandse kranten erop naslaat, kan moeilijk meer met opgeheven hoofd het verlies ondergaan. De Frankfurter Allgemeine opent zijn website met ‘Die Biester 0, die Schönen 1”. Dat zegt deze keurige krant niet zelf, maar ze laat het vuile werk over aan andere media die worden geciteerd. Vooral de Engelse pers heeft geen goed woord over voor het Nederlandse voetbal.

The Sun: “De Nederlanders begingen misdaden tegen het voetbal”
The Guardian: “Na zo’n giftige finale moet het stadion ontsmet worden”
The Times: “De slechtste finale ooit”
Le Figaro noemt Nederland ultradefensief en agressief

Na deze lange aanloop wil ik nu mijn punt scoren: hadden de kerkklokken hiervoor moeten luiden? Voetbal is amusement, een illusie en nog wel een heel sterke. Gisteravond heeft een heel volk gedacht dat het een hoogtepunt in zijn bestaan had bereikt, terwijl men in feite naar een van de slechtste voetbalwedstrijden ooit zat te kijken. Een heel volk hypnotiseren: dat presteert geen enkele illusionist. De Kerk moet nu juist aantonen dat ze geen illusies biedt, maar saamhorigheid die niet uit elkaar spat door één doelpunt.

Alhoewel. Gisteren zag ik na de wedstrijd een stoet mensen terugkeren uit het centrum. Zwijgend en met gebogen hoofd. Hun vuvuzela’s waren verstomd, hun vlaggen hingen erbij als natte dweilen. Het was misschien toch wel mooi geweest als er gisteren een paar kerken hun doodsklokken hadden geluid.

Protest tegen het luiden.

Of onze pastoor van plan is vanavond de klok te luiden, weet ik niet en het hoeft ook niet voor mij.

Te lang heeft de Kerk gemene zaak gemaakt met de wereldlijke macht. En juist nu daar een eind aan is gekomen, zou ze zich weer inlaten met de machthebber die het voetbal op dit moment is.

Het is trouwens een vergeefse poging om het geluid van de Kerk weer te laten horen. Het klokgelui zal niemand opvallen in de orkaan van vuvuzelagetoeter en alcoholgerelateerd gelal. De marginale positie van de Kerk binnen de samenleving zal hierdoor alleen nog maar pijnlijker duidelijk worden.

De Kerk moet zich niet aansluiten bij het gebral van de meerderheid, maar zich inzetten voor hen die in stilte lijden. Daarom roep ik op tot tweemaal drie kwartier gebed, eventueel met verlenging en strafschoppen, uit solidariteit met hen die om welke reden dan ook niet van voetbal houden.

Eigenlijk had ik een oproep willen doen om hiervoor kerken ter beschikking te stellen, maar er zal geen koster te vinden zijn die de kerk open wil maken en een oogje in het zeil wil houden. En de pastoor wil zelf natuurlijk ook naar het voetballen kijken.

Die pastoors kunnen echter wel iets anders doen. Zoals ik al stelde, heeft de Kerk bij het klokgelui geen baat. Daar zitten de mensen echt niet op te wachten. We moeten een voorbeeld nemen aan bedrijven. Een energiebedrijf geeft gratis energie weg. Een kruidenier beesies die de mensen aan hun kinderen kunnen geven zodat ze ophouden met zeuren om die beesies.

De Kerk heeft ook iets waar de mensen iets aan hebben. Ik stel voor om, als Nederland wint, elke Nederlander een volle aflaat te geven. Dat is gemakkelijk uit te leggen: het is zoiets als het kwijtschelden van je gele kaarten zodat je toch aan de finale mee kunt doen.

Niet dat ik verwacht dat er veel mensen onmiddellijk van onder de indruk zullen zijn. Maar als straks het laatste fluitsignaal voor hen heeft geklonken, zullen ze er de Kerk dankbaar voor zijn.

Weegschaal of vergiet

Vrouwe Justitia wordt in België niet afgebeeld met een weegschaal, maar met een vergiet. Tenminste, dat vermoed ik op grond van wat er de afgelopen dagen gebeurde.

Eerst werd er naar Het Laatste Nieuws gelekt over de Dutroux-dossiers die bij het aartsbisdom Mechelen waren gevonden. Vervolgens kwam de grote concurrent Het Nieuwsblad met de inhoud van het verhoor van kardinaal Danneels.

Opvallend is wel dat – voor zover ik kan nagaan – alleen het Nederlandse AD dit laatste bericht heeft overgenomen. De Vlaamse media hebben er kennelijk geen zin meer in om als doorgeefluik van justitie te fungeren. Bovendien blijft er van de berichten weinig meer over als serieuze media als De Standaard de feiten gaan controleren en in perspectief zetten.

Deze krant meldt nu ook dat er geen aanleiding blijkt te zijn voor een nader onderzoek van deze zaken die als belastend voor kardinaal Danneels werden gepresenteerd. Wel komt er een onderzoek naar de lekken.

De oude generatie magistraten in België is het product van een systeem waarbij de politieke voorkeur beslissend was voor een aanstelling. Zo ontstonden er katholieke en anti-katholieke stromingen binnen de magistratuur. De anti-katholieken zijn nu kennelijk bezig via lekken stemming te maken tegen kardinaal Danneels. Maar de nieuwe generatie binnen justitie is niet meer partijgebonden en heeft nu kennelijk de strijd aangebonden met de oude lekkende dames en heren.

Het ‘geheime’ dossier-Dutroux

“Het onderzoek in die zaak was zo lek als een zeef.” Dat zegt mr. Ronny Baudwyn vandaag in De Standaard. Hij was destijds de advocaat van Dutroux. Het hele dossier, inclusief de foto’s van zijn dode slachtoffertjes was in handen van verschillende bladen en tv-stations. Alleen het Britse blad The Sprout en de Waalse tv-zender RTL-TVI durfden deze te tonen. Het blad werd binnen enkele uren uit de winkels gehaald en RTL kreeg een storm van kritiek over zich heen.

Dat was in 2004. Het is dus niet onwaarschijnlijk dat, zoals De Morgen vandaag stelt dat het dossier destijds door The Sprout naar het Vaticaan is gestuurd en vandaar naar Mechelen. ‘Goedgeplaatste bronnen’ hebben het bericht in Het Laatste Nieuws bevestigd, dat dit dossier inclusief foto’s bij het aartsbisdom lag.

In een hoofdredactioneel commentaar roept De Standaard op tot nader onderzoek, zonder hysterie en “zonder dat een kampentwist binnen de magistratuur de blik vertroebelt”. Het lijkt erop alsof het bericht over de foto’s bewust gelekt is naar Het Laatste Nieuws, de meest gelezen krant van Vlaanderen. Er is blijkbaar een antiklerikaal kamp dat daar belang bij heeft. In hetzelfde artikel in De Morgen is sprake van een vrijzinnig en een katholiek kamp binnen justitie.

Laten we vooralsnog aannemen dat het aartsbisdom inderdaad het materiaal via het Vaticaan kreeg. Het maakte toen onderdeel uit van een serie absurde geruchten dat vooraanstaande politici, magistraten en ook kerkleiders als handlangers van Dutroux zouden zijn. Als Danneels of hierbij betrokken zou zijn geweest, zou hij de dossiers ongetwijfeld vernietigd hebben. Het lijkt er dus meer op dat degenen die hem op de korrel wilden nemen, zich in hun eigen voet hebben geschoten.

Misbruik, engagement en anti-klericalisme

Veel kerk deze week in het weekblad Knack, over misbruik, sociaal engagement en een anti-klericale column. Een interview met Karlijn Demasure, expert op het gebied van onderzoek naar seksueel misbruik van kinderen en (ex-)lid van de commissie Adriaenssens.

Over het in beslag nemen van de dossiers van de commissie:

(…)475 dossiers binnenhalen die door anderen zijn samengebracht, dat is aardig meegenomen voor een justitieel apparaat dat vooral ervaring heeft met het seponeren van dergelijke dossiers.

Over kardinaal Danneels:

De strijd tegen pedofilie was duidelijk geen prioriteit voor de kardinaal.

En over de Kerk:

Rome moet 25 jaar zwijgen over seks. Nu praat de kerk er voortdurend over, en meestal negatief (…) Christus deed geen uitspraken over ons seksleven, maar hij sprak wel over sociale rechtvaardigheid en zorg voor de gekwetste mens. Dat is waar de kerk voor moet opkomen.

Verder een interview met Hilde Kieboom, voorzitster van de Sant’Egidio-gemeenschap in Antwerpen.

Wij moeten een kerk zijn die tot het hart van jonge mensen spreekt en hen vraagt om energieën van liefde en vergevingsgezindheid vrij te maken, om zich gratis in te zetten voor de anderen.

Hoe groot was die straf voor de vrouw die haar baby had vermoord? Twintig jaar? Wel, ik zie nog altijd geen verschil met abortus.

Over de invallen in Mechelen:

Ik vrees dat sommige mensen de kerk nog eens extra hebben willen beschadigen.

En voor wie een vrijzinnige aanval op de Kerk kan hebben, een column van Chris Van Camp.

De wettelijke gijzeling van het mijterclubje in Mechelen door de gerechtelijke politie zou mij als praktiserend antiklerikaal moeten aanzetten tot heidens dansen bij volle maan.

Maar ze waarschuwt voor het weggooien van het kind tegelijk met het badwater: Ze vindt het erg

...dat we negeren dat er ook heel geëngageerde rechtschapen priesters zijn die nog steeds een unieke sociale rol vervullen in hun kleine gemeenschap.

En ze waarschuwt dat we

door ons verbeten gegraaf naar de wortel van het kwaad een gaslek onder onze westerse cultuur veroorzaken.

Een nieuwe Franciscus

Benedictus XVI is in intellectueel opzicht de grootste paus sinds Innocentius III. Dat schrijft Anthony Grafton in een essay in The New York Review of Books. Innocentius was paus van 1198 tot 1216, dus dat wil wel wat zeggen van Benedictus. “Hij weet alle instrumenten te hanteren van historisch onderzoek en van theologische en exegetische discussies”, aldus Grafton.

Grafton, een “niet-katholiek bewonderaar van de Kerk”, heeft wel kritiek op de aanpak van Benedictus van het misbruikschandaal. Als prefect van de congregatie voor de geloofsleer heeft hij weliswaar doortastend opgetreden tegen Marcial Maciel Degollado, maar hij heeft de publiciteit over dergelijke zaken te lang gezien als een moedwillige aanval op de kerk. Pas sinds het bezoek aan Malta ziet Grafton een ommekeer.

Maar de kerkgeschiedenis laat zien, aldus Grafton dat revolutionaire veranderingen niet altijd vanuit Rome komen, maar van elders binnen de Kerk. Een paus die hier het belang van inziet is een grote paus. Innocentius III gaf Franciscus van Assisi en Dominicus alle ruimte.

Benedictus is ook zo iemand, denkt Grafton. “Hij weet dat de Kerk, wat voor middelen ze ook heeft, heiligen nodig heeft en dat men die vaak ver buiten de curie heeft gevonden.” Een Dominicus heeft de Kerk op dit moment niet nodig omdat de paus zelf die rol op een uitstekende manier vervult. Maar een nieuwe Franciscus zal hij zeker herkennen, denkt Grafton.

Mgr. De Kesel bisschop van Brugge. Een verrassing?

In de speculaties over de opvolging van kardinaal Danneels als aartsbisschop van Mechelen/Brussel toonden zich twee kampen. Het conservatieve kamp koos voor mgr. Léonard die de puinhoop zou moeten gaan opruimen die Danneels in hun ogen had achtergelaten. Daartegenover stond een groep die vooral Léonard niet als aartsbisschop wilde. Jozef De Kesel behoorde tot hun favorieten. Als hij als hulpbisschop van Brussel gepromoveerd was tot aartsbisschop, zou dat een keuze zijn voor het continueren van het beleid van mgr. Danneels.

Volgens de voormalige nuntius in België, mgr. Karl-Josef Rauber, stond De Kesel als nummer 1 op de voordracht aan de paus. Maar zoals bekend, werd mgr. Léonard benoemd. Dat nu juist De Kesel in Brugge wordt benoemd is dan ook verrassend. In ieder geval voor degenen die de benoeming van Léonard zagen als een veroordeling van het beleid van Danneels.

Een los eindje van het concilie van Trente

In hoeverre kan de mens zijn eigen heil bewerkstelligen? Kan hij door het doen van goede werken in de hemel komen of is hij daarvoor afhankelijk van God? Dat de calvinisten met hun predestinatieleer de mens helemaal afhankelijk maakten van God, weten we. Maar ook binnen de rooms-katholieke Kerk waren er theologen die ideeën verkondigden die sterk leken op die van Calvijn.

Het Concilie van Trente heeft zich over de kwestie gebogen en kwam er eigenlijk niet goed uit. Daarom probeerde de Leuvense theoloog Cornelius Jansenius (1585-1638) een eind aan de discussie te maken door de werken van Augustinus te raadplegen. Maar de publicatie van zijn werk zorgde ervoor dat de discussie uit de hand liep.

Zijn tegenstanders slaagden erin om hem in diskrediet te brengen zodat de paus het boek van Jansenius verbood. Zelf kon hij zich niet meer verweren omdat hij inmiddels aan de pest bezweken was. De term ‘jansenist’ werd een manier om je tegenstanders het zwijgen op te leggen. Ongeveer op de manier waarop je tegenwoordig iemand ‘fascist’ kunt noemen. Je maakt daarmee duidelijk dat iemand niet deugt en verdere discussie daarover is uitgesloten.

Aan de kwestie hebben we zelfs nog een kerkscheuring overgehouden. Het ontstaan in 1723 van de oud-katholieke kerk is mede veroorzaakt door de discussie over het jansenisme.

De term ‘jansenisme’ werd al snel een soort containerbegrip waarin je van alles kwijt kon en waarin Jansenius zich niet herkend zou hebben. Toch zijn er enkele typische kenmerken die tot op de dag van vandaag zijn blijven bestaan. Bijvoorbeeld de nadruk op de autonomie van de lokale kerk. Die kwestie zou een van de losse eindjes van het Tweede Vaticaans Concilie worden.

Waait de Geest wel waar hij wil?

Zou je de H. Geest kunnen verhinderen te waaien waar hij wil? Sommige critici van het Tweede Vaticaans Concilie denken van wel. Vooruitstrevende bisschoppen zouden tijdens het concilie hun modernistische wil hebben opgelegd aan hun collega’s en zo de Geest buiten de deur hebben gehouden. We kunnen de uitspraken van dit concilie dus naast ons neerleggen, aldus die critici.

Een van hen is Tom Zwitser die in het Katholiek Nieuwsblad tot tweemaal toe de gelegenheid kreeg zijn ideeën uit te dragen. In het nummer van 11 juni 2010 verbaast broeder Clemens Maria c.s.j. zich hierover. Het is inderdaad merkwaardig dat Zwitser de gelegenheid kreeg om het concilie van nul en generlei waarde te verklaren. Dat kan zelfs de paus niet.

Broeder Clemens Maria ziet precies waar het aan schort bij Vaticanum II-critici als Zwitser. Zij menen dat alle eerdere concilies glasheldere uitspraken deden waarover geen discussie mogelijk was. Ze zijn in de war gebracht door de grote tegenstellingen die na het concilie binnen de Kerk zijn ontstaan en geven de schuld aan de vooruitstrevenden die met hun dwalingen kennelijk alle bisschoppen én de H. Geest in verwarring hebben gebracht.

Het is de hoogste tijd dat in Katholiek Nieuwsblad een reeks artikelen verschijnt met een juiste, uitgebalanceerde visie op het Tweede Vaticaans Concilie. Met om te beginnen een aantal feiten betreffende concilies in het verleden, waarop het zo veel, zo niet meer (maar dan eigenlijk vrij weinig) valt aan te merken dan op Vaticanum II.

Aldus broeder Maria Clemens. Dat hoef je natuurlijk geen tweemaal te zeggen tegen een historicus. De komende tijd zal ik er eens wat aandacht aan gaan besteden. Want een genuanceerde kijk op het Tweede Vaticaans Concilie is nodig.

Dit geldt niet alleen voor mensen uit de conservatieve hoek. In Knack van 9 juni kwam Huub Oosterhuis aan het woord over het celibaat. In 1967 dacht hij dat het celibaat snel afgeschaft zou worden, maar de ‘conservatieve kliek’ in het Vaticaan maakte een eind aan het aggiornamento, het bij de tijd brengen van de Kerk. Maar wie goed kijkt, ziet dat de Kerk van vandaag in vele opzichten onherkenbaar is veranderd. Laten we eens een brave katholiek uit 1960 met een tijdmachine naar onze tijd halen: hij zal zijn ogen niet geloven.

Vloeibare kerk

Nee, er komt geen tweede reformatie. Peter Nissen verklaarde dat desgevraagd tegenover het Historisch Nieuwsblad. In het nummer dat deze week verscheen, is de rubriek ‘Lessen uit het verleden‘ gewijd aan de rooms-katholieke Kerk van nu.

Nissen ziet eerder een restauratieve beweging die vanuit het Vaticaan nu ook de parochies raakt. Er komen “behoudende priesters die de parochianen moeten disciplineren”.

Daarop zullen nog meer gelovigen van de kerk ‘wegdrijven’: ze laten zich niet uitschrijven, maar ze komen niet meer. Een minderheid zal basisgemeenten gaan vormen die niet hiërarchisch maar als netwerken zullen worden georganiseerd.

Nissen noemt dat een liquid church: ‘plaatselijke geloofsgemeenschappen zonder veel organisatie’. De term heeft hij waarschijnlijk van de Engelse theoloog Pete Ward.

Geen cel voor homo's

Het Reformatorisch Dagblad en in zijn kielzog het Katholiek Nieuwsblad zijn plotseling erg relativistisch geworden. In hun commentaren veroordeelden ze de secretaris-generaal van de Verenigde Naties omdat hij had ingegrepen in de binnenlandse aangelegenheden van een land.

Wat mij betreft mag Ban Ki Moon dat wel eens wat vaker doen als de mensenrechten in het geding zijn. Want dat was er aan de hand: in Malawi waren twee homo’s tot veertien jaar gevangenis veroordeeld. Mensenrechten, zoals het verbod om gediscrimineerd te worden vanwege geaardheid, staan boven de wetten van een land of uitspraken van een rechter. Op dezelfde manier wordt ook de vrijheid van godsdienst gegarandeerd.

Moeten we dan ook accepteren dat een parlement de rooms-katholieke kerk kan verbieden en dat rechters katholieken tot veertien jaar gevangenisstraf kunnen veroordelen? Laten we ons dan ook maar niet meer druk maken over de vervolging van christenen in islamitische landen. ’s Lands wijs, ’s lands eer, nietwaar?

Het Reformatorisch Dagblad ziet achter het optreden van de VN dezelfde ‘homolobby’ die in Nederland bezig zou zijn om een wet te laten aannemen die scholen verbiedt docenten te weigeren die openlijk homoseksueel zijn. Maar zelfs al zou die wet aangenomen worden, dan is dat niet de eerste stap op weg naar vervolging van christenen.

Ik ben echt niet bang dat ik in de gevangenis kom als Henk Krol premier zou worden, of dat ik België moet gaan mijden als - en dat is op dit moment een wat realistischer scenario - Elio Di Rupo daar regeringsleider wordt.

Het Reformatorisch Dagblad legt dus verbanden die er niet zijn. De discussie over de vrijheid van onderwijs is een heel andere. Een vergelijking met wat er in Malawi is gebeurd, vervuilt deze discussie. Hoe je ook over hen denkt: homo’s zet je niet gevangen. Geen veertien jaar en ook geen veertien dagen.

Catholic Media Convention

Gisteren begon in New Orleans de Catholic Media Convention. Ik ben benieuwd hoe de Amerikaanse katholieke mediaprofessionals gebruik maken van nieuwe media.

Twitter begon niet erg veelbelovend met mededelingen als

Did you know there is a gator nuisance officer in every LA parish? Me neither.

en

http://tweetphoto.com/25362007 my presentation starts in 5 min!

Voor dit soort mededelingen was Twitter oorspronkelijk bedoeld, geloof ik, maar inmiddels zijn wer erachter dat we er meer mee kunnen. Kijk op Twitter: de twitterende deelnemers aan de conventie gebruiken de hashtag #cmc10

Aandacht voor religieus erfgoed

Wat doen we met leegstaande kloosters? De religieuzen zelf geven de voorkeur aan een herbestemming die aansluit bij het oorspronkelijke doel. Dus liever geen partycentrum in het oude klooster, maar wel een zorg- of een onderwijsinstelling.

Gisteren mocht ik in het kader van Schatten van Brabant meedenken over dit onderwerp. Opvallend was dat niet alleen de religieuzen zelf, maar ook investeerders belang hechten aan het behoud van de waarden die de religieuzen vertegenwoordigden.

In het gastenverblijf van de zusters Norbertinessen in Oosterhout kregen we een half uur om na te denken over manieren om het religieuze erfgoed in Noord-Brabant meer onder de aandacht te brengen. De zusters waren ook uitgenodigd. Ze stonden er een beetje aarzelend tegenover. Maar het gezelschap, dat voor een belangrijk deel uit kunstenaars bestond, bleek zeer geïnteresseerd in het leven en de ideeën van de zusters.

Opvallend was ook dat kunstenaars uit zichzelf al aan de slag zijn gegaan met religieuze thema’s als berouw en vergeving. Ze springen in het gat dat de secularisatie heeft achtergelaten.

Misschien wordt een van de ideeën wel gerealiseerd. De zusters stonden er open voor, al zijn er grenzen. Enkele jaren terug hadden ze een tv-ploeg over de vloer gehad die het bezoek van een mevrouw aan het klooster kwam opnemen. De dame in kwestie had zich in de dagen dat ze er verbleef alleen in de kerk van het klooster vertoond als er een camera in de buurt was. Op tv leek het alsof ze zich helemaal in het kloosterleven had gestort. Aan dat soort nep deden de zusters niet meer mee.

Na een half uur vatte de gesprekleider de bevindingen samen en trok conclusies. Zo gaat dat tegenwoordig: we willen snel resultaat zien. De zusters hebben dit waarschijnlijk met verbazing aangezien: zij die geloven haasten niet.

De woordvoerders van de aartsbisschop

Vandaag in De Standaard een interview met Hans Geybels, voormalig woordvoerder van kardinaal Danneels, en Eric de Beukelaer, woordvoerder a.i. van aartsbisschop Léonard. Enkele citaten:

Hans Geybels: “Ik denk dat Eric, met het pedofilieprobleem, nu echt ervaart dat de Vlaamse pers dubbel zo erg is als de Waalse.”
Eric de Beukelaer: “Niet dubbel zo erg, zeker drie keer zo erg.”

HG: “[Het imago van kardinaal Danneels] heeft een ferme deuk gekregen. Door lastercampagnes waarvoor iemand anders al lang een proces wegens laster en eerroof was begonnen.” (Geybels verwijst hiermee naar Rik Devillé die beweert dat Danneels al veel langer van de zaak-Vangheluwe en andere soortgelijke kwesties op de hoogte was).

EdB: “Het was kardinaal Danneels die zie dat we overstappen van een sociologische kerk naar een overtuigingskerk. Mensen worden katholiek omdat ze daarvoor gekozen hebben, niet omdat hun ouders dat waren. Monseigneur Léonard is vurig omdat hij overtuigd is.”
HG: “Monseigneur Léonard is een katalysator voor een evolutie die al langer bezig is, maar die onder hem een stuk sneller zal gaan.”

EdB: “Het blad Telemoustique had Léonard [enkele jaren geleden] verkeerd geciteerd en geschreven dat homoseksuelen abnormaal waren. Maar het enige wat Danneels zei was: ‘Waarom probeert u mijn vriend André Léonard tegen mij uit te spelen?’”
HG: “De kardinaal heeft zich nooit met zijn opvolging bemoeid. Nooit ofte nooit.”

Internet en individualisme

Discussie over het celibaat moet mogelijk zijn: dat element uit een interview met aartsbisschop Schick van Bamberg in Der Spiegel van 10 mei trok veel aandacht. Maar de aartsbisschop zei natuurlijk veel meer, onder meer over internet.

Op de vraag waarom de Kerk zich veel minder bezighoudt met de problemen in de wereld dan veertig jaar geleden antwoordde hij:

(...) we leven in een maatschappij die als geheel steeds beperkter wordt. Er is meer individualisering dan openheid onder de jeugd. Ik vraag me steeds af of het internet ons tegenover anderen werkelijk opener maakt of dat het ons eigenlijk niet eerder in onszelf opsluit.

Voor zover ik kan nagaan, twittert de aartsbisschop van Bamberg niet en heeft hij ook geen weblog. Maar het aartsbisdom heeft wel een uitvoerige en actuele website en zelfs een afdeling internetzielzorg. De interactiviteit beperkt zich weliswaar tot het sturen van e-mails, maar het aartsbisdom vindt het vooral een middel tot verkondiging:

Via internet kunnen ook mensen die van de Kerk verwijderd zijn begeleid en geadviseerd worden. Contacten kunnen anoniem en zonder verplichtingen tot stand komen.

Ben benieuwd wat specialisten op het gebied van internetspiritualiteit hiervan vinden.

Tertio bevestigt verweer De Beukelaere tegen De Morgen

De Belgische bisschoppen hebben de klacht over 87 priesters, die de ‘Vlaamse werkgroep mensenrechten in de kerk’ in 1999 indiende wel degelijk serieus behandeld. Dit in tegenstelling tot berichten in De Morgen. De woordvoerder van de bisschoppenconferentie, Erik De Beukelaere, had dit al eerder betoogd.

Het Vlaamse weekblad Tertio beschikt over de brief die de secretaris van de bisschoppenconferentie destijds schreef. Hierin is te lezen:

Om aan de klachten van slachtoffers, die u bereikten (…) een gepast gevolg te geven, zodat deze personen ook effectief kunnen geholpen worden en aan hun gewettigde vragen wordt tegemoet gekomen, vragen wij u nogmaals uitdrukkelijk deze personen rechtstreeks te verwijzen naar de bestaande contactpersonen.

Dit is de voorloper van de huidige commissie-Adriaenssens die dergelijke klachten behandelt.

Het ligt voor de hand dat de bisschoppen bereid blijven ieder persoon te ontvangen die zich in dit verband rechtstreeks tot hen wenst te richten.

Zo besluit het antwoord van de bisschoppen.

De Morgen versus De Beukelaer

Vandaag in De Morgen een uitgebreide reportage over meldingen van misbruik aan de Belgische bisschoppen die daar niets mee zouden hebben gedaan. In de weekendeditie van de krant had commentator Yves Desmet al de houding bekritiseerd van de Kerk die priesters beschouwt als mensen die tot een “superieure kaste” behoren en die daardoor geen verantwoording hoeven af te leggen.

Als voorbeeld werd het verhaal van Joël Devillet verteld, die jarenlang door een priester uit het bisdom Namen werd misbruikt. Hoewel ik er niet aan twijfel dat dit inderdaad is gebeurd, zijn er toch vraagtekens te plaatsen bij de bewering dat mgr. Léonard geprobeerd heeft de zaak toe te dekken toen hij nog bisschop van Namen was.

Dat nu juist dit geval als voorbeeld van inadequaat optreden werd voorgesteld ging de woordvoerder van de Belgische bisschoppenconferentie, Eric De Beukelaer, te ver, zoals hij liet merken in een reactie op het commentaar van Desmet die onder meer op kerknet.be werd gepubliceerd.

De Beukelaer heeft als woordvoerder van de Belgische bisschoppen er mede voor gezorgd dat de zaak rond bisschop Vangheluwe in alle openheid is behandeld en zoals uit zijn verweer blijkt, is hij de discussie met Joël Devillet nooit uit de weg gegaan.

De Morgen daarentegen wijst niet op wat er nu goed gaat, maar wat er in het verleden fout is gegaan. Pas als die rekeningen vereffend zijn, kan er een streep onder dit verleden gezet worden. Dat is terecht, maar het is niet terecht dat iemand als De Beukelaer kind van deze rekening wordt.

Dekte mgr. Léonard een misbruikschandaal toe?

Vandaag brengt De Morgen het verhaal van Joël Devillet, die tussen 1987 en 1991 werd misbruikt door pastoor Gilbert Hubermont van de parochie Flawinne in Belgisch Luxemburg. Léonard zou als bisschop van Namen geen maatregelen hebben genomen en zelfs zwijggeld betaald hebben aan Devillet.

In De Standaard ontkende de woordvoerder dat de zaak destijds is toegedekt. Hij verwees daarbij naar een uitspraak van de rechtbank in Namen uit 2009.

Over deze uitspraak verscheen in de Waalse krant La Dernière Heure op 19 februari 2009 een artikel. Hieruit blijkt dat de rechtbank de eis tot schadevergoeding afwees die Devillet had gevraagd omdat hij na drie jaar van het seminarie in Namen was gestuurd. De reden hiervoor was dat hij psychologisch niet geschikt was voor het priesterambt.

Uit dit artikel blijkt ook een andere gang van zaken rond het aangeven van het misbruik door pastoor Hubermont. Devillet zou er pas voor het eerst van hebben verteld in 1994, tijdens zijn eerste jaar op het seminarie. Hij maakte de feiten bekend aan zijn spirituaal. Daarop heeft de kerkelijke rechtbank van Namen een procedure tegen Hubermont gestart.

Het duurde vervolgens tot 2001 voordat Hubermont als priester moest opstappen. Toen ook werd op initiatief van Devillet de zaak voor de rechtbank gebracht.

Dat Devillet door Hubermont jarenlang is misbruikt, valt niet te betwijfelen. Wel wat er daarna volgens hem is gebeurd. Het verhaal van Devillet werd kort geleden ook gepubliceerd in de Zwitserse krant Le quotidien jurassien. Blogger Julien Gunzinger merkte op dat ten onrechte werd gesteld dat Léonard niets had gedaan en verwees naar het genoemde artikel uit La dernière heure. Devillet klaagde hem aan wegens smaad.

Het eerste lustrum van paus Benedictus

Ook buiten de katholieke media heeft het feit dat Benedictus XVI nu vijf jaar paus is, enkele serieuze artikelen opgeleverd. De uitspraken van mgr. Bär in De Groene Amsterdammer kwamen al eerder naar buiten, onder meer via katholieknederland.nl

In het artikel komen ook de godsdienstsocioloog Staf Hellemans, hoogleraar patristiek Paul van Geest en de filosoof Theo de Wit aan het woord. Algemene teneur is dat de rooms-katholieke Kerk zich gaat terugtrekken in haar eigen gelijk en zich afsluit voor de wereld. Net als mgr. Bär wijst De Wit op de kracht en de universaliteit van de katholieke moraal en de liturgie. Volgens hem wordt bijvoorbeeld al het waardevolle dat de katholieke kerk over de seksuele moraal te zeggen kan hebben aan het zicht onttrokken doordat zij alleen nog in geboden en verboden over seks spreekt.

Maar dat ligt niet aan de paus. Mgr. Bär wees in De Groene al op de invloed van curieleden die weigeren zich op te stellen als ‘partner van de moderniteit’. De Amerikaanse Vaticaan-kenner John L. Allen jr. benadrukt in zijn beschouwing over vijf jaar Benedictus XVI dat deze paus geen man is van verboden, maar juist benadrukt wat er wél mag. Maar het Vaticaan slaagt er maar niet in deze boodschap over te brengen.

In De Groene wordt ook weer het beeld opgeroepen van een Kerk die sinds 1968 in de achteruit staat. Maar wie goed kijkt ziet dat op talloze terreinen vooruitgang is geboekt. Maatregelen die als ‘het terugzetten van de klok’ worden beschouwd, verdienen die kwalificatie vaak niet. Dat bijvoorbeeld op liturgisch gebied ‘de teugels worden aangehaald’ zorgt er juist voor dat de universaliteit van de liturgie blijft bestaan. De zelfverzonnen tafelgebeden en credootjes die her en der in zwang zijn geraakt, dragen daar bepaald niet toe bij.

Ook Humo besteedt aandacht aan het jubileum van de paus. Het blad laat onder meer kerkjurist Rik Torfs aan het woord. Hij ziet een Watergate-schandaal in het Vaticaan. Door gedegen speurwerk van de pers leidde de ontdekking van een inbraak stap voor stap naar het aftreden van president Nixon. Zo ziet Torfs het misbruikschandaal ook steeds dichter bij de paus komen.

René Stockman, de superiore generale van de Broeders van Liefde laat echter zien dat deze vergelijking zo mank gaat dat ze voor geen meter loopt. De paus was destijds als aartsbisschop verantwoordelijk voor duizenden priesters. “Je kan als eindverantwoordelijke niet alles weten. Er zijn binnen mijn congregatie ook dingen die gebeuren en die ik pas achteraf heb vernomen.”

Dat is ook de mening van John Allen:

Ik denk dan men over honderd jaar op een meer positieve manier op hem zal terugkijken. Zijn geschriften zullen beklijven, deze schandalen niet of veel minder.

De aarde draait rond de zon

Als reactie op het verband dat kardinaal Bertone legde tussen homoseksualiteit en pedofilie, heeft de woordvoerder van het Vaticaan nu gezegd dat kerkleiders geen algemene uitspraken doen over medische en psychologische zaken. Dat moeten ze overlaten aan deskundigen.

Vandaag in Trouw was er zo’n deskundige aan het woord:

Homoseksualiteit leidt niet tot pedofilie en pedoseksualiteit werd nooit beschouwd als een te genezen ziekte. Beide suggesties vanuit de rooms-katholieke kerk zijn onzinnig,

zegt seksuoloog Jacques van Lankveld van de Universiteit Maastricht in die krant.

Bertone zou weliswaar gezegd hebben dat zijn stelling door wetenschappelijk onderzoek wordt gestaafd, maar volgens Van Lankveld bestaan zulke onderzoeken niet.

Ik ben heel benieuwd op welk onderzoek de kardinaal zich baseert. Ik ken het niet en heb ook nog nooit zo’n onderzoek voorbij zien komen. Ik vind het een vreemde suggestie.

Hoe je ook over homoseksualiteit denkt als theoloog, je moet wel kennis hebben van wat de menswetenschappen daarover te zeggen hebben. Je kunt evenmin het feit negeren dat de aarde rond de zon draait.

Wat zou Maria doen?

‘What would Jesus do?’. Een goede vraag, maar met name in Amerika is het een cliché geworden dat het een inkopper is voor allerlei grappenmakers: zou hij auto rijden en zo ja welk merk, zou sandalen dragen of in aandelen beleggen?

Het Amerikaanse weekblad Newsweek van 12 april heeft als - serieus - omslagverhaal ‘What would Mary do? How women can save the catholic church from its sins’. Wat Maria zou doen, wordt niet duidelijk uit het artikel, maar wel dat ‘geïsoleerde groepjes mannen vaak slechte dingen doen’. Zet er vrouwen bij en het probleem is opgelost.

De rol van de vrouw is binnen de Kerk sinds het ontstaan van het christendom steeds kleiner geworden. Daar is tijdens de twintigste eeuw verandering in gekomen. Andere kerkgenootschappen, zoals de Lutherse kerk, hebben vrouwen op leidende posities. De rooms-katholieke Kerk daarentegen, is nog steeds een gesloten mannenbolwerk dat krampachtig probeert de moderne tijd buiten te houden.

Mij lijkt het best denkbaar dat ook de rooms-katholieke Kerk op enig moment meer vrouwen op leidinggevende functies zal benoemen. Maar de aanleiding voor het artikel is het misbruikschandaal. En hiervoor is er een andere oplossing:

Het moet absoluut duidelijk zijn dat de kerk niets in de doofpot wil stoppen (...) We moeten ook consequent de mogelijkheid van doorverwijzing naar de burgerlijke rechtbank opperen. En ten slotte moeten we bij seminaristen en novicen strikter toezien op een gezond psychologisch evenwicht.

Het is niet Maria die dat zegt, maar gewoon een aartsbisschop: die van Mechelen-Brussel in het jongste nummer van Tertio.

Verwarring in het Vaticaan

“De Heilige Stoel twittert en heeft een eigen kanaal op YouTube, maar denkt tegelijkertijd alleen verantwoording te hoeven afleggen tegenover God”. Dat schrijft de correspondent van Time in Rome, Jeff Israely, in het jongste nummer van dit blad. Dat maakt het uitzetten van een p.r.-strategie een heidens karwei, aldus Israely.

Hij sprak met een hooggeplaatste medewerker in het Vaticaan die nauwe contacten onderhield met de paus toen deze nog prefect van de congregatie voor de geloofsleer was. Volgens deze medewerker verspreidt zich ‘een gevoel van verwarring’ door de hele hiërarchie van de Kerk. “En de paus zelf is ook in verwarring. Je kunt het zien aan zijn gezicht. Hij is aangedaan en verdrietig.”

Israely constateert dat de huidige woordvoerder van het Vaticaan, pater Frederico Lombardi, veel minder contact heeft met de paus dan zijn voorganger Joaquín Navarro-Valls met paus Johannes Paulus II. De enige keer dat Lombardi over de crisis rond het misbruik heeft gesproken met de paus was op 20 maart, naar aanleiding van de brief aan de gelovigen in Ierland, zo zei hij tijdens een interview dat Israely met hem had.

Lombardi verklaarde verder dat hij niet direct aan de paus, maar aan kardinaal-staatssecretaris Tarcisio Bertone rapporteerde, de tweede man in het Vaticaan achter de paus. Dat zijn nu eenmaal de afspraken. Maar Bertone is nu juist een van degenen die in de publiciteit rond het misbruikschandaal een mediacampagne tegen de Kerk ziet.

En nu wordt weer overal bericht dat de paus het tijdens zijn zegen Urbi et Orbi het niet over het misbruikschandaal had, waarmee hem impliciet wordt verweten dat hij dat wel had moeten doen.

Het doet me een beetje denken aan de reactie van de Britse koningin Elisabeth op de dood van prinses Diana. Dat op de koninklijke paleizen de vlag niet halfstok ging, leidde tot massale verontwaardiging. Formeel had de koningin gelijk: Diana was geen lid meer van het koninklijk huis. Maar later gingen de vlaggen toch halfstok en sprak de koningin zelfs het volk toe over de dood van haar ex-schoondochter.

Die omslag was mede te danken aan de toenmalige Britse premier Tony Blair. Hij wist hoe je de publiciteit naar je hand kon zetten. Maar dankzij diezelfde Tony Blair kent iedereen het begrip ‘spin doctor’.

Misschien was het verstandig geweest als de paus het misbruikschandaal had genoemd. Maar aan de andere kant moet ik er niet aan denken dat hij al zijn uitspraken door een p.r.-figuur laat bewerken om zo goed mogelijk in de media te komen.

Interview pastoor Mennen in Volkskrant

Citaat De Volkskrant 31 maart 2010:

We hebben lang een goede scheiding van kerk en staat gehad. Er zijn nu partijen, D66 voorop, die vinden dat de kerk onder de staat door moet. En dat de kerk haar eigen opvattingen niet eens mag hebben, ook niet over homoseksualiteit. Dan zit je onder een zelfde soort dictatuur als onder het communisme en het nationaal-socialisme. Dan wordt de gewetensvrijheid vervolgd.

Open brief NCRV 2

Als iemand me per ongeluk tegen de schenen schopt, neem ik genoegen met een eenvoudig ‘sorry’. Als iemand me met voorbedachte rade tegen de schenen schopt, dan is datzelfde ‘sorry’ niet voldoende. Daarom ben ik blij dat de NCRV nu eindelijk een reactie heeft gegeven waarin verantwoording wordt afgelegd en excuses worden aangeboden.

In het kader van het protest tegen het gewraakte NCRV-programma is ook de kwestie aan de orde gekomen van de onverschilligheid waarmee mensen soms te communie gaan. Als reactie hierop wordt gepleit voor de tongcommunie.

Tijdens de discussies van de afgelopen weken is duidelijk gebleken dat niet iedereen snapt waar het precies om gaat. Er was voortdurend sprake van ‘het halen van een hostie’, alsof iedereen het recht heeft om een kerk binnen te lopen en stukje brood te eisen.

Zelf heb ik nooit gemerkt dat de handcommunie leidt tot minder eerbied, maar ik wil best aannemen dat dit op andere plaatsen wel het geval is. Pogingen om de liturgie zo toegankelijk en laagdrempelig mogelijk te maken willen er nog wel eens toe leiden dat een eucharistieviering een bijeenkomst met een verhaaltje en een liedje wordt. Als een kerk zomaar een dak boven wat hoofden is, bestaat het gevaar dat de eigenaren van die hoofden zich niet meer realiseren dat daar zijn om recht voor God te staan.

Kerkmuziek: een verbod dat er niet kwam

Het had weinig gescheeld of het concilie van Trente (1545-1563) had alle meerstemmige muziek verboden. Er is althans een verhaal dat de componist Giovanni Pierluigi da Palestrina (±1525-1594) dit wist te voorkomen door een mis te componeren voor paus Marcellus II, de Missa Papae Marcelli.

Deze mis was zo geschreven dat de tekst goed verstaanbaar was. Het probleem was namelijk dat de componisten in die tijd zulke virtuoze muziek schreven, dat de tekst helemaal naar de achtergrond werd gedrongen. Het concilie stond daarom op het punt om deze meerstemmige muziek te verbieden.

Palestrina schreef toen zijn mis voor de paus waarmee hij hem ervan overtuigde dat meerstemmigheid - of voor de kenners onder u, polyfonie - de verstaanbaarheid van de tekst niet in de weg hoefde te staan.

Waarschijnlijk is het verhaal niet waar. Paus Marcellus II leefde na zijn verkiezing in 1555 nog slechts 22 dagen. Veel invloed had hij dus niet. Het ligt meer voor de hand dat Palestrina de mis ter nagedachtenis aan hem opdroeg.

Bovendien had het concilie al jaren eerder over de kerkmuziek gesproken. Tegenwoordig wordt wel verondersteld dat het de componist Jacobus de Kerle (1531/2-1591) was die met zijn composities de polyfone kerkmuziek redde. In ieder geval is de vraag of de muziek voldoende dienstbaar is aan de liturgie al heel oud.

Oosterhuis mag

Eindelijk weer eens een ouderwets relletje binnen de rooms-katholieke Kerk in Nederland. Het gaat om een zaak waar buitenstaanders zich niet druk over maken. Hoogstens trekt het feit de aandacht dat het onder meer de vader van Trijntje Oosterhuis betreft.

Ik heb het dus over het ‘verbod’ van een aantal van zijn teksten. Dat zat er al langer aan te komen, maar nu mogen een aantal gedichten van hem en van andere Nederlandstalige dichters niet meer afgedrukt worden in de misboekjes die de uitgeverij van de abdij van Berne in Heeswijk-Dinther uitgeeft. Verboden is er dus volgens mij niets.

Dat de media er gemakshalve van uitgaan dat er wel iets verboden wordt, is nog te begrijpen. Anders is het geen nieuws en kun je je taak niet uitvoeren die eruit bestaat de vooroordelen van je lezers, kijkers en luisteraars over de Kerk als een achterlijke instelling te bevestigen. Maar dat pastores desgevraagd meehuilen met deze wolven in het bos vind ik jammer.

In onze parochie gebruiken we de misboekjes van uitgeverij Gooi en Sticht. Die zijn al jaren aangepast aan de bisschoppelijke richtlijnen en nooit heeft iemand daar bezwaar tegen gemaakt. Zelf had ik het niet meteen gemerkt, al was het me wel opgevallen dat teksten die me vroeger als een graat in mijn keel bleven steken (‘zingt als rivieren mee voor God, hij leve lang’) niet meer in de boekjes voorkwamen.

Daar komt bij dat bij ons de traditionele koorzang altijd in ere is gebleven. Als je bent opgegroeid met muziek van Palestrina en Andriessen dan realiseer je je dat wat er in Nederland sinds 1960 is geproduceerd slechts een heel klein stukje van de muzikale traditie van de Kerk is. Veel van degenen die nu jammeren over het vermeende verdonkeremanen van de teksten van Huub Oosterhuis hebben jarenlang gewerkt aan het vernietigen van alles wat op Latijnse teksten was gecomponeerd, tot en met het gregoriaans. Zij beseffen blijkbaar niet dat wat hen nu overkomt niet te vergelijken is met het lot van talloze koorzangers die hebben moeten zien hoe hun koor botweg werd opgeheven of hoe zonder enige vorm van overleg alle niet-Nederlandse teksten werden geschrapt. Over censuur gesproken.

Niet dat ik nu tevreden toekijk hoe deze nieuwlichters een koekje van eigen deeg krijgen. Van mij mogen ze water voor de zee blijven, hier zijn en overkant. Laat duizend bloemen bloeien, desnoods in de steppe.

Open brief NCRV

NCRV-directeur Coen Abbenhuis reageerde op maandag 15 maart met een e-mail op een Open Brief die eerder die dag namens de katholieke blog-community naar de NCRV was gestuurd om bezwaar te maken tegen heiligschennis in het tv-programma Man Bijt Hond. Abbenhuis’ antwoord is ook te vinden op de NCRV-site als officiële verklaring:

http://www.manbijthond.nl/reactiencrv

Dit antwoord is onzes inziens beneden alle peil en daarom gaat de het protest tegen deze actie van de NCRV door. De Open Brief met een actuele lijst van mensen die haar onderschrijven vindt u hier:

http://beautifulblues.wordpress.com/2010/03/15/katholiek-protest-tegen-heiligschennis-door-ncrv/

Al bijna tweehonderd namen staan onder de brief. Onder hen een twintigtal katholieke priesters en diakens. Ook komt er veel steun uit protestantse hoek en heeft een volledige parochie zich achter de Open Brief geschaard. U kunt nog steeds uw steun betuigen!

De actie wordt vanaf nu aangetrokken door blogster Observatrix (www.observatrix.nl). Onder haar naam is er, in overleg met katholieke bloggers, een antwoord verstuurd naar de NCRV. Als bijlage bij dat antwoord is de Open Brief met een actuele lijst van ondertekenaars meegestuurd. Dit is ons antwoord:

Geachte heer Abbenhuis,

Hoewel het ons nog steeds onduidelijk is of u namens het NCRV-bestuur schreef of op persoonlijke titel, nemen wij de vrijheid om toch te reageren op uw e-mailbericht van 15 maart j.l. Uw antwoord stelt teleur in twee opzichten. Ten eerste omdat u in veel woorden weinig nieuws zegt en de excuses die door de redactie van het programma “Man Bijt Hond” nog wel waren gemaakt, niet eens herhaalt. Ten tweede omdat u in uw antwoord geen blijk geeft te hebben begrepen waar de kern van ons bezwaar ligt.

In uw antwoord verwijst u naar de ‘licht-satirische’ opzet van het programma “Man Bijt Hond”. Blogger Anton de Wit benadrukte dat hij geen man met lange tenen is en satire zeer kan waarderen. Dit zal voor de meeste ondertekenaars van de Open Brief gelden. Echter wat De Wit ook aantoont is dat de heiligschennis uit “Man Bijt Hond” met geen mogelijkheid satire kan worden genoemd. Zoals het op het blog van ondergetekende Erica Schruer treffend werd geformuleerd, luidde uw antwoord in feite: jammer dat u van heiligschennis de humor niet kunt inzien. Ook christenen doen regelmatig aan satire, maar in de vorm waarin de NCRV het goot was er geen sprake van christelijke, maar juist van anti-katholieke en daarmee dus ook anti-christelijke satire. Daarmee heeft u als omroep in feite uw identiteit geloochend.

U verwijst in uw brief ook naar het protest tegen de katholieke Kerk in de St. Jan in Den Bosch, dat georganiseerd was door het COC en de Gaykrant en werd gesteund door de PvdA en de SP. Dit was de aanleiding voor het “Man Bijt Hond”-item. Voor de Kerk was ook deze gebeurtenis méér dan pijnlijk. Ten eerste omdat er een eredienst werd verstoord en het risico van een moderne ‘beeldenstorm’ nadrukkelijk in de lucht hing. Ten tweede omdat niemand behalve de SGP het opnam voor de vrijheid van eredienst, terwijl het verstoren van religieuze bijeenkomsten bij wet verboden is, en de Kerk en de gelovigen daarin bescherming en respect mogen verwachten.

Voorts spreekt u uit dat de NCRV het doel heeft mensen recht te doen, ‘ongeacht hun seksuele geaardheid’. Dit wekt de suggestie van een zeker eenzijdig respect, waarvan godsdienst geen deel uitmaakt. Als het gaat om het afkeuren van het niet uitreiken van de Communie aan homoseksuelen acht de NCRV blijkbaar elk middel geoorloofd, tot de grootste schoffering en heiligschennis aan toe. Ons protest heeft daarentegen niets te maken met de seksuele geaardheid van Wagemakers, maar met de respectloze manier waarop hij in NCRV-zendtijd met de Hostie omsprong.

De belangrijkste constatering is dat uw brief inhoudelijk niet ingaat op de bezwaren die zijn geuit in de Open Brief, die inmiddels door 150 mensen en een katholieke parochie is onderschreven en ieder uur door meer mensen wordt onderschreven. Daarnaast regent het ook negatieve reacties op de website van “Man Bijt Hond”. Door de heiligschennis die in dat programma is gepleegd, af te doen als uitingen van ‘gelijkwaardigheid en verdraagzaamheid’, toont u aan dat de betekenis die u aan die twee begrippen geeft niets meer met de christelijke visie te maken heeft. Wij kunnen ons niet aan de indruk onttrekken dat de NCRV is opgegaan in de grote massa van seculiere omroepen.

Wij verzoeken u zeer dringend uw standpunt te heroverwegen en daarvan terug te komen. Recent bij een incident in Maleisie pleegden twee medewerkers van een islamitisch tijdschrift heiligschennis door de Hostie te ontvangen en vervolgens uit te spuwen. Daarover ontstond veel commotie. Zij boden uiteindelijk daarvoor hun verontschuldigingen aan met de volgende woorden: “Het is niet de bedoeling van Al Islam om de christelijke godsdienst te beledigen, noch om christelijke bedehuizen te ontheiligen”. Van een nominatum christelijke omroep als de NCRV zou tenminste hetzelfde mogen worden verwacht. In het onverhoopt geval u niet tot betere inzichten komt, zullen wij onze bezorgdheid ook op andere plaatsen aan de orde stellen.

Met vriendelijke groeten,

Katholiek protest tegen heiligschennis door NCRV 3

De NCRV heeft gereageerd.

Katholiek protest tegen heiligschennis door NCRV 2

Het Nederlands Dagblad meldt dat de NCRV vandaag inhoudelijk zal reageren.

Tweede Vaticaans Concilie: een mijlpaal

Als we de invloed van het Tweede Vaticaans Concilie op de huidige Kerk zouden wegnemen, dan zou er een onherkenbare Kerk overblijven. Onherkenbaar voor zowel progressieven die klagen dat de hervormingen van dit concilie zouden zijn teruggedraaid als voor conservatieven die klagen dat ditzelfde concilie zo veel dingen heeft afgeschaft die waardevol waren.

De mogelijkheid om de liturgie ook in de volkstaal te vieren, de verbetering van de verhouding met de joden zijn slechts twee voorbeelden van van de opmerkelijke veranderingen die het concilie heeft gebracht. Minder opvallend, maar zeker zo belangrijk was de hervorming van ordes en congregaties.

Het besef dat er iets goed mis was in de manier waarop het religieuze leven werd vormgegeven was al in de jaren 1950 aanleiding tot onderzoeken en maatregelen. Dat hiermee niet meteen een einde kwam aan machtsmisbruik in bijvoorbeeld internaten beseffen we op dit moment maar al te goed.

Daarmee is niet gezegd dat het Tweede Vaticaans Concilie een mislukking zou zijn. Ook niet omdat de mogelijkheden om de Tridentijnse liturgie weer te vieren zijn verruimd en evenmin omdat de verhouding met de joden nog steeds problematisch is.

Concilies werken als katalysator waarbij processen die al langer binnen de Kerk op gang zijn gekomen worden versterkt en onder de aandacht worden gebracht. Uitspraken van concilies zijn niet altijd eenduidig, de praktische uitwerking staat zelden vast. Dat is altijd zo geweest.

Het Concilie van Trente heeft zich bijvoorbeeld niet duidelijk uitgelaten over de vraag in hoeverre de mens zelf zijn heil kon bewerkstelligen. De discussie hierover heeft tot ver in de achttiende eeuw gewoed en de laster en intriges waarmee dit gepaard ging, behoren niet tot de fraaiste hoofdstukken uit de kerkgeschiedenis.

In dat licht is het veel te vroeg om het Tweede Vaticaans Concilie af te schrijven. Sterker nog: voorlopig beschouw ik het als een mijlpaal in de kerkgeschiedenis.