NRC ondermijnt commissie-Deetman

Prof. Monteiro is opgenomen in de commissie-Deetman omdat zij deskundig is op het gebied van het historisch onderzoek naar ordes en congregaties. Vandaag wordt zij door NRC Handelsblad onder vuur genomen omdat zij onderzoek heeft gedaan naar de geschiedenis van ordes en congregaties.

De krant neemt daarbij als vanzelfsprekend aan dat historisch onderzoek in opdracht van een organisatie niet onafhankelijk kan zijn. Toch doet een historicus niets anders dan een bedrijfskundige die wordt ingehuurd om een organisatie door te lichten of een accountant die de financiën bekijkt. Beiden geven de feiten weer en trekken zo nodig harde conclusies.

Dat de NRC nu pas met dit ‘nieuws’ komt roept trouwens vragen op. Redacteur Joep Dohmen die het artikel over prof. Monteiro schreef, heeft uitvoerig onderzoek gedaan naar het verleden van ordes en congregaties en heeft daardoor vele gevallen van misbruik aan het licht gebracht.

Het is merkwaardig dat hij tijdens zijn onderzoeken nooit is gestuit op de publicaties van Monteiro en andere onderzoekers van de stichting Echo. Als je wat meer van de achtergronden van de geschiedenis van ordes en congregaties wil weten, moet je daar zijn.

Maar laten we aannemen dat Dohmen de naam Monteiro pas hoorde op het moment dat de samenstelling van de commissie-Deetman bekend werd. Een minuutje googlen zou voldoende zijn geweest om de informatie op te diepen die nu als nieuws wordt gepresenteerd. Het staat gewoon op de site van de Radboud Universiteit, waar prof. Monteiro werkt.

Hiermee wordt wel het gezag van de commissie-Deetman aangetast. Slachtoffers worden ten onrechte ongerust gemaakt over de onafhankelijkheid van de commissie. Wie heeft hier baat bij?

Het concilie van Nicea

Was Jezus nu wel of niet goddelijk? Volgens Arius, een priester die eind derde begin vierde eeuw in Alexandrië leefde, stond Jezus wel dichter bij God dan enig ander schepsel, maar was hij in wezen niet gelijk aan Hem.

Die stelling had ernstige consequenties want dat betekende dat de verlossing die Jezus had gebracht uiteindelijk maar mensenwerk was. De denkbeelden van Arius ontmoetten dus veel tegenstand van andere theologen. Om aan die verdeeldheid een einde te maken riep keizer Constantijn de Grote in 325 het concilie van Nicea bijeen.

Uitkomst van de discussie was dat Jezus één in wezen is met de Vader, geboren niet geschapen, vóór alle tijden geboren uit de Vader. We kennen de formuleringen nog steeds uit de geloofsbelijdenis van Nicea die tot op de dag van vandaag wordt uitgesproken.

Maar na het concilie ging de discussie door. Het Arianisme gaf zich niet zo gemakkelijk gewonnen. Er volgen meer concilies en die verwierpen de uitspraak dat de Vader en de Zoon één in wezen waren. Pas tijdens het concilie van Constantinopel in 381 werd de formulering van Nicea definitief.

Toen ook werden alle concilies die sinds Nicea waren gehouden, ongeldig verklaard, want die hadden de dwaalleer van het Arianisme verkondigd.

Dat is een mooie opsteker voor degenen die hetzelfde willen doen met het Tweede Vaticaans Concilie. Het is al eens eerder vertoond! Weg met de verzinsels van theologen als Schillebeeckx, Bekkers, Alfrink, Suenens, König, Montini, Woytiła en Ratzinger.

De H. Celestinus

Begin deze maand bezocht paus Benedictus XVI het graf van zijn voorganger Celestinus V. Deze was in 1294 slechts honderd dagen paus geweest. Hij had zijn leven gesleten als kluizenaar en was tot zijn eigen verbazing tot paus gekozen. Omdat hij zichzelf bij nader inzien niet geschikt achtte, trad hij al spoedig af. Zijn opvolger liet hem gevangen nemen omdat hij bang was dat Celestinus’ aanhangers een schisma zouden veroorzaken.

Dat beeld van die eenzame kluizenaar klopt niet helemaal. Pietro di Morrone, zoals Celestinus eigenlijk heette, werd bij zijn leven al beschouwd als een heilige die vele wonderlijke genezingen op zijn naam had staan. Hij had een groot aantal volgelingen en stichtte de orde der Celestijnen. Ook nadat hij zich had teruggetrokken in de bergen bleef hij de kerkelijke politiek volgen. In 1294 waarschuwde hij de kardinalen die al twee jaar in conclaaf waren dat ze snel een nieuwe paus moesten kiezen, of anders zouden ze de toorn van God over zich afroepen. Tot zijn verassing werd hij daarop zelf tot paus gekozen.

Dat het zo lang duurde, kwam onder meer doordat de Europese vorsten probeerden hun favoriet op de troon van Petrus te krijgen. Eigenlijk was Celestinus naar voren geschoven door de koning van Napels. Maar velen zagen in hem de paus wiens komst door mystici was aangekondigd en die een werkelijke spirituele leider zou zijn in een tijd waarin het gezag van de paus ernstig was aangetast door het politieke gekonkel.

Misschien merkte Celestinus al snel dat de koning van Napels hem voor zijn karretje wilde spannen en trad hij daarom af. Wellicht had hij dat beter niet kunnen doen. Niet alleen omdat zijn opvolger, Bonifatius VIII hem opsloot. Deze was namelijk ook nog eens in vele opzichten het tegengestelde van Celestinus en bepaald niet degene die het pausschap weer aanzien kon geven. Hij was machtsbelust en arrogant. Hij verrijkte zichzelf en zijn familie en stuurde aan op een conflict met de Franse koning. Die probeerde hem te ontvoeren om hem te berechten voor ketterij, seksuele uitspattingen en de moord op Celestinus. De ontvoering mislukte, maar Bonifatius was zo geschrokken dat hij kort daarna stierf. Een Engelse kroniek vermeldt over hem: “Hij kwam als een wolf, regeerde als een leeuw en stierf als een hond.”

B: Roger Collins, Keepers of the Keys of Heaven. A history of the Papacy (New York 2009)

Toch maar klokken luiden?

Een paar maanden geleden schreef De Morgen over de heilige drie-eenheid. Zo werden Maradonna, Pelé en Zinédine Zidane genoemd. Ze waren bij elkaar in een café in Parijs en speelden tafelvoetbal.

Het gebeuren werd beschreven door een journaliste die er niet bij mocht zijn. De bijeenkomst was namelijk georganiseerd door tassenfabrikant Louis Vuitton. Er werden foto’s gemaakt voor de reclamecampagne die tijdens het WK voetbal loopt. Het verslag van de bijeenkomst van de drie-eenheid moet dus ingefluisterd zijn geweest. Niet door de heilige geest, maar door de p.r.-mensen van Vuitton. Toch werden de woorden beschouwd als een hemelse openbaring waaraan geen tittel of iota veranderd mag worden. In ieder geval had de eindredactie het niet aangedurfd om de kromme zinnen recht te breien.

Misschien zijn er mensen die tegenwerpen dat voor de kleurenbijlage van een krant andere normen gelden, vooral als het artikel is geschreven door de moderedactrice, maar de kritiekloze manier waarop er hier drie pagina’s vol illusies werden verkocht zit me toch dwars.

Mardonna en Pelé kunnen elkaar niet uitstaan. Ze zijn gewoon voor veel geld ingevlogen om, opnieuw voor veel geld, op de foto te worden gezet. Daarmee staan ze symbool voor het voetbal in het algemeen: het geeft een illusie van saamhorigheid, maar het uiteindelijke doel is geld verdienen.

Inmiddels zijn de Nederlanders hun illusie kwijt na de nederlaag van het nationale elftal in de finale tegen Spanje. Er volgt nog wel een huldiging. Dat kan verbazing wekken omdat Nederland tweede is geworden, maar er heerst hier nog steeds een stevige Joop-Zoetemelkcultuur. (Voor de jongeren onder u: Joop Zoetemelk was een wielrenner die zijn populariteit niet te danken had aan zijn overwinning in de Tour de France, maar aan het feit dat hij talloze keren tweede werd).

Langzamerhand zal er ook wel een einde komen aan de zelfcensuur van de Nederlandse pers. Wie de buitenlandse kranten erop naslaat, kan moeilijk meer met opgeheven hoofd het verlies ondergaan. De Frankfurter Allgemeine opent zijn website met ‘Die Biester 0, die Schönen 1”. Dat zegt deze keurige krant niet zelf, maar ze laat het vuile werk over aan andere media die worden geciteerd. Vooral de Engelse pers heeft geen goed woord over voor het Nederlandse voetbal.

The Sun: “De Nederlanders begingen misdaden tegen het voetbal”
The Guardian: “Na zo’n giftige finale moet het stadion ontsmet worden”
The Times: “De slechtste finale ooit”
Le Figaro noemt Nederland ultradefensief en agressief

Na deze lange aanloop wil ik nu mijn punt scoren: hadden de kerkklokken hiervoor moeten luiden? Voetbal is amusement, een illusie en nog wel een heel sterke. Gisteravond heeft een heel volk gedacht dat het een hoogtepunt in zijn bestaan had bereikt, terwijl men in feite naar een van de slechtste voetbalwedstrijden ooit zat te kijken. Een heel volk hypnotiseren: dat presteert geen enkele illusionist. De Kerk moet nu juist aantonen dat ze geen illusies biedt, maar saamhorigheid die niet uit elkaar spat door één doelpunt.

Alhoewel. Gisteren zag ik na de wedstrijd een stoet mensen terugkeren uit het centrum. Zwijgend en met gebogen hoofd. Hun vuvuzela’s waren verstomd, hun vlaggen hingen erbij als natte dweilen. Het was misschien toch wel mooi geweest als er gisteren een paar kerken hun doodsklokken hadden geluid.

Protest tegen het luiden.

Of onze pastoor van plan is vanavond de klok te luiden, weet ik niet en het hoeft ook niet voor mij.

Te lang heeft de Kerk gemene zaak gemaakt met de wereldlijke macht. En juist nu daar een eind aan is gekomen, zou ze zich weer inlaten met de machthebber die het voetbal op dit moment is.

Het is trouwens een vergeefse poging om het geluid van de Kerk weer te laten horen. Het klokgelui zal niemand opvallen in de orkaan van vuvuzelagetoeter en alcoholgerelateerd gelal. De marginale positie van de Kerk binnen de samenleving zal hierdoor alleen nog maar pijnlijker duidelijk worden.

De Kerk moet zich niet aansluiten bij het gebral van de meerderheid, maar zich inzetten voor hen die in stilte lijden. Daarom roep ik op tot tweemaal drie kwartier gebed, eventueel met verlenging en strafschoppen, uit solidariteit met hen die om welke reden dan ook niet van voetbal houden.

Eigenlijk had ik een oproep willen doen om hiervoor kerken ter beschikking te stellen, maar er zal geen koster te vinden zijn die de kerk open wil maken en een oogje in het zeil wil houden. En de pastoor wil zelf natuurlijk ook naar het voetballen kijken.

Die pastoors kunnen echter wel iets anders doen. Zoals ik al stelde, heeft de Kerk bij het klokgelui geen baat. Daar zitten de mensen echt niet op te wachten. We moeten een voorbeeld nemen aan bedrijven. Een energiebedrijf geeft gratis energie weg. Een kruidenier beesies die de mensen aan hun kinderen kunnen geven zodat ze ophouden met zeuren om die beesies.

De Kerk heeft ook iets waar de mensen iets aan hebben. Ik stel voor om, als Nederland wint, elke Nederlander een volle aflaat te geven. Dat is gemakkelijk uit te leggen: het is zoiets als het kwijtschelden van je gele kaarten zodat je toch aan de finale mee kunt doen.

Niet dat ik verwacht dat er veel mensen onmiddellijk van onder de indruk zullen zijn. Maar als straks het laatste fluitsignaal voor hen heeft geklonken, zullen ze er de Kerk dankbaar voor zijn.

Weegschaal of vergiet

Vrouwe Justitia wordt in België niet afgebeeld met een weegschaal, maar met een vergiet. Tenminste, dat vermoed ik op grond van wat er de afgelopen dagen gebeurde.

Eerst werd er naar Het Laatste Nieuws gelekt over de Dutroux-dossiers die bij het aartsbisdom Mechelen waren gevonden. Vervolgens kwam de grote concurrent Het Nieuwsblad met de inhoud van het verhoor van kardinaal Danneels.

Opvallend is wel dat – voor zover ik kan nagaan – alleen het Nederlandse AD dit laatste bericht heeft overgenomen. De Vlaamse media hebben er kennelijk geen zin meer in om als doorgeefluik van justitie te fungeren. Bovendien blijft er van de berichten weinig meer over als serieuze media als De Standaard de feiten gaan controleren en in perspectief zetten.

Deze krant meldt nu ook dat er geen aanleiding blijkt te zijn voor een nader onderzoek van deze zaken die als belastend voor kardinaal Danneels werden gepresenteerd. Wel komt er een onderzoek naar de lekken.

De oude generatie magistraten in België is het product van een systeem waarbij de politieke voorkeur beslissend was voor een aanstelling. Zo ontstonden er katholieke en anti-katholieke stromingen binnen de magistratuur. De anti-katholieken zijn nu kennelijk bezig via lekken stemming te maken tegen kardinaal Danneels. Maar de nieuwe generatie binnen justitie is niet meer partijgebonden en heeft nu kennelijk de strijd aangebonden met de oude lekkende dames en heren.

Het ‘geheime’ dossier-Dutroux

“Het onderzoek in die zaak was zo lek als een zeef.” Dat zegt mr. Ronny Baudwyn vandaag in De Standaard. Hij was destijds de advocaat van Dutroux. Het hele dossier, inclusief de foto’s van zijn dode slachtoffertjes was in handen van verschillende bladen en tv-stations. Alleen het Britse blad The Sprout en de Waalse tv-zender RTL-TVI durfden deze te tonen. Het blad werd binnen enkele uren uit de winkels gehaald en RTL kreeg een storm van kritiek over zich heen.

Dat was in 2004. Het is dus niet onwaarschijnlijk dat, zoals De Morgen vandaag stelt dat het dossier destijds door The Sprout naar het Vaticaan is gestuurd en vandaar naar Mechelen. ‘Goedgeplaatste bronnen’ hebben het bericht in Het Laatste Nieuws bevestigd, dat dit dossier inclusief foto’s bij het aartsbisdom lag.

In een hoofdredactioneel commentaar roept De Standaard op tot nader onderzoek, zonder hysterie en “zonder dat een kampentwist binnen de magistratuur de blik vertroebelt”. Het lijkt erop alsof het bericht over de foto’s bewust gelekt is naar Het Laatste Nieuws, de meest gelezen krant van Vlaanderen. Er is blijkbaar een antiklerikaal kamp dat daar belang bij heeft. In hetzelfde artikel in De Morgen is sprake van een vrijzinnig en een katholiek kamp binnen justitie.

Laten we vooralsnog aannemen dat het aartsbisdom inderdaad het materiaal via het Vaticaan kreeg. Het maakte toen onderdeel uit van een serie absurde geruchten dat vooraanstaande politici, magistraten en ook kerkleiders als handlangers van Dutroux zouden zijn. Als Danneels of hierbij betrokken zou zijn geweest, zou hij de dossiers ongetwijfeld vernietigd hebben. Het lijkt er dus meer op dat degenen die hem op de korrel wilden nemen, zich in hun eigen voet hebben geschoten.

Misbruik, engagement en anti-klericalisme

Veel kerk deze week in het weekblad Knack, over misbruik, sociaal engagement en een anti-klericale column. Een interview met Karlijn Demasure, expert op het gebied van onderzoek naar seksueel misbruik van kinderen en (ex-)lid van de commissie Adriaenssens.

Over het in beslag nemen van de dossiers van de commissie:

(…)475 dossiers binnenhalen die door anderen zijn samengebracht, dat is aardig meegenomen voor een justitieel apparaat dat vooral ervaring heeft met het seponeren van dergelijke dossiers.

Over kardinaal Danneels:

De strijd tegen pedofilie was duidelijk geen prioriteit voor de kardinaal.

En over de Kerk:

Rome moet 25 jaar zwijgen over seks. Nu praat de kerk er voortdurend over, en meestal negatief (…) Christus deed geen uitspraken over ons seksleven, maar hij sprak wel over sociale rechtvaardigheid en zorg voor de gekwetste mens. Dat is waar de kerk voor moet opkomen.

Verder een interview met Hilde Kieboom, voorzitster van de Sant’Egidio-gemeenschap in Antwerpen.

Wij moeten een kerk zijn die tot het hart van jonge mensen spreekt en hen vraagt om energieën van liefde en vergevingsgezindheid vrij te maken, om zich gratis in te zetten voor de anderen.

Hoe groot was die straf voor de vrouw die haar baby had vermoord? Twintig jaar? Wel, ik zie nog altijd geen verschil met abortus.

Over de invallen in Mechelen:

Ik vrees dat sommige mensen de kerk nog eens extra hebben willen beschadigen.

En voor wie een vrijzinnige aanval op de Kerk kan hebben, een column van Chris Van Camp.

De wettelijke gijzeling van het mijterclubje in Mechelen door de gerechtelijke politie zou mij als praktiserend antiklerikaal moeten aanzetten tot heidens dansen bij volle maan.

Maar ze waarschuwt voor het weggooien van het kind tegelijk met het badwater: Ze vindt het erg

...dat we negeren dat er ook heel geëngageerde rechtschapen priesters zijn die nog steeds een unieke sociale rol vervullen in hun kleine gemeenschap.

En ze waarschuwt dat we

door ons verbeten gegraaf naar de wortel van het kwaad een gaslek onder onze westerse cultuur veroorzaken.