dinsdag 23 maart 2010

Kerkmuziek: een verbod dat er niet kwam


Het had weinig gescheeld of het concilie van Trente (1545-1563) had alle meerstemmige muziek verboden. Er is althans een verhaal dat de componist Giovanni Pierluigi da Palestrina (±1525-1594) dit wist te voorkomen door een mis te componeren voor paus Marcellus II, de Missa Papae Marcelli.

Deze mis was zo geschreven dat de tekst goed verstaanbaar was. Het probleem was namelijk dat de componisten in die tijd zulke virtuoze muziek schreven, dat de tekst helemaal naar de achtergrond werd gedrongen. Het concilie stond daarom op het punt om deze meerstemmige muziek te verbieden.

Palestrina schreef toen zijn mis voor de paus waarmee hij hem ervan overtuigde dat meerstemmigheid - of voor de kenners onder u, polyfonie - de verstaanbaarheid van de tekst niet in de weg hoefde te staan.

Waarschijnlijk is het verhaal niet waar. Paus Marcellus II leefde na zijn verkiezing in 1555 nog slechts 22 dagen. Veel invloed had hij dus niet. Het ligt meer voor de hand dat Palestrina de mis ter nagedachtenis aan hem opdroeg.

Bovendien had het concilie al jaren eerder over de kerkmuziek gesproken. Tegenwoordig wordt wel verondersteld dat het de componist Jacobus de Kerle (1531/2-1591) was die met zijn composities de polyfone kerkmuziek redde. In ieder geval is de vraag of de muziek voldoende dienstbaar is aan de liturgie al heel oud.