Het is feest dit jaar in Nederland en België. Een groot aantal bisdommen viert het feit dat ze 450 jaar geleden werden opgericht. De bisdommen ’s-Hertogenbosch, Haarlem-Amsterdam, Roermond, Gent, Brugge, Antwerpen, Namen en het aartsbisdom Mechelen-Brussel zullen dit gedenken met diverse activiteiten.
Over festiviteiten in Groningen-Leeuwarden heb ik nog niets gevonden, maar misschien komt dat nog. In 1559 werden namelijk zowel het bisdom Groningen als het bisdom Leeuwarden opgericht. Het is dus eigenlijk dubbel feest in het Noorden.
In België heeft het jubileum van het aartsbisdom trouwens al tot een relletje geleid: er was in het Vlaamse gedeelte informatie over het jubileum in het Frans verspreid en dat leidde onder meer tot protesten van enkele priesters.
Maar dit is niets vergeleken met de commotie die er in 1559 ontstond toen paus Paulus IV de bul Super universitas uitvaardigde. Die voorzag in de oprichting van twee nieuwe kerkprovincies met in totaal vijftien bisdommen in de Nederlanden: naast Mechelen werden ook Kamerijk (Cambrai, tegenwoordig maakt het deel uit van Frankrijk dus deze plaats laten we voor het gemak buiten beschouwing) en Utrecht plaatsen waar een aartsbisschop zetelde. Maar het zou nog jaren duren voordat de nieuwe bisschopszetels daadwerkelijk bezet zouden worden.
Eerst moesten de grenzen worden vastgesteld. Vervolgens was de vraag hoe die nieuwe bisdommen bekostigd moesten worden. De Lage Landen hadden er tot dan toe zes geteld. De nieuwe bisschoppen zouden daarom abt van een klooster worden, zodat ze konden profiteren van de inkomsten van dat klooster.
Zo kreeg de bisschop van Antwerpen de cisterciënzerabdij van Sint-Bernardus bij Hemiksem toegewezen. Maar de paters wisten zijn benoeming tot abt ruim tien jaar tegen te houden en het zou nog tot 1636 duren voordat ze hun verzet opgaven.
Het duurde dus tot rond 1570 voordat de bestuurlijke hervorming van de Kerk in de Lage Landen zijn beslag had gekregen. Maar toen was inmiddels de Tachtigjarige Oorlog begonnen. Weldra zouden alle zetels van de bisdommen in de Noordelijke Nederlanden vacant raken en het zou nog eeuwen duren voordat die bisdommen weer opgericht konden worden.
Twee plaatsen kunnen helaas niet meedoen in de festiviteiten: de bisdommen Middelburg en Deventer zijn nooit heropgericht.
