Dat mgr. Van den Hende van Breda naar Rotterdam gaat, is inderdaad een novum. Tot nu toe was het ongebruikelijk dat een bisschop werd ‘overgeplaatst’, tenzij het een promotie betrof. Bijvoorbeeld van hulpbisschop naar bisschop of van bisschop naar aartsbisschop.
Nu is deze gewoonte doorbroken en in dit kader werd hier en daar opgemerkt dat dit in Frankrijk al veel vaker voorkwam. Dat zette me op de volgende denkpiste.
De Franse rooms-katholieke Kerk heeft de laatste eeuwen nogal eens de neiging gehad om zich erg onafhankelijk van Rome op te stellen. Uiteindelijk durfde koning Lodewijk de XIV niet door te pakken, maar bijna was er een gallicaanse kerk geweest, net zoals er een anglicaanse is. De achtereenvolgende pausen hebben steeds geprobeerd om dit te voorkomen.
In Nederland was het tot zo’n veertig jaar geleden gebruikelijk dat de kandidaat die bovenaan het lijstje van het kapittel stond, de nieuwe bisschop werd. En dat was steeds iemand uit het eigen bisdom. Als ik snel de bisschoppen naga die tijdens mijn leven de Bredase zetel hebben bekleed, dan zie ik dat Baeten, De Vet en Ernst alle drie priesters van het bisdom waren.
Rond 1970 leek het erop alsof de Nederlandse kerkprovincie onafhankelijk ging verklaren. In Rome kreeg men de indruk dat het celibaat er werd afgeschaft en dat de bisschoppen hun gezag bij hun gelovigen helemaal kwijt waren. Daarom werden er mensen benoemd waarvan Rome zeker was dat ze niet van de leer van de Kerk zouden afwijken, ook al waren ze niet door het kapittel voorgedragen: mgr. Simonis was de eerste.
Je zou kunnen zeggen dat die tijd nu definitief voorbij is. De kans dat de Nederlandse katholieken weer het voortouw gaan nemen bij onbesuisde vernieuwingen is nihil. Toch is de invloed van de kapittels niet toegenomen. Nog steeds worden er bisschoppen ‘van buiten’ benoemd. Rome heeft het episcopale personeelsbeleid stevig in handen genomen en staat het niet meer af.
Of dat goed of slecht is, daar laat ik me niet over uit. Het bisdom Breda heeft met Muskens en Van den Hende twee goede bisschoppen gehad: ze zijn niet met de Franse slag benoemd.
