Sociologen kijken niet in de harten van de mensen. Als ze constateren dat meer welvaart onkerkelijkheid in de hand werkt, dan bedoelen ze niet dat mensen na een salarisverhoging gaan nadenken of ze nog wel naar de kerk zullen gaan. Dat is volgens mij het misverstand dat er speelt in de discussie tussen Anton de Wit en Frank Bosman.
Er is een verband tussen stijgende welvaart en onkerkelijkheid. Dat is trouwens geen modern verschijnsel. De renaissance ontstond in de Italiaanse stadstaten, waar de burgers zelf het bestuur in handen hadden of tenminste economisch onafhankelijk waren.
Ze waren niet meer afhankelijk van hogere aardse machten en zelfs niet meer van bovenaardse. Terwijl de boer afhankelijk was van goed weer om zijn oogst te laten lukken, had de ondernemer in de stad tenminste de illusie dat hij zijn risico’s door zijn eigen handelen kon beperken. De burger had tijd voor cultuur en kon zich gaan verdiepen in kunst en wetenschap.
Het heeft een tijd geduurd voordat de Kerk zich hieraan had aangepast. De reformatie en contra-reformatie waren eigenlijk in wezen allebei een antwoord op de uitdaging die de zelfbewust geworden burger aan de Kerk stelde.
In de jaren zestig van de twintigste eeuw deed zich iets dergelijks voor: sneller en op grotere schaal dan tijdens de renaissance. De oorzaken van de secularisatie liggen mede in de stijgende welvaart. De auto heeft daarin een grotere rol gespeeld dan het Tweede Vaticaans Concilie.
De gezinnen die vroeger braaf naar de kerk gingen (omdat iedereen het deed en omdat er geen alternatief was) gingen nu van hun nieuw verworven vrijheid gebruik maken. In historisch onderzoek van de laatste jaren wordt er steeds vaker op gewezen dat de massale aanhang die de Kerk tot in de twintigste eeuw had, eerder op een sociaal gedragspatroon gebaseerd was, dan op een diep geloof.
Maar nogmaals: dit zijn patronen en geen beslissingen van individuele personen. Niet iedereen die salarisverhoging krijgt, loopt de Kerk uit.
Wat ik in het betoog van Frank Bosman miste was dat de Kerk al tientallen jaren haar positie ten opzichte van die veranderde maatschappij aan het bepalen is. De media in Nederland, ook de katholieke, besteden er trouwens ook weinig aandacht aan. Een belangrijke manifestatie in Parijs leverde slechts een kort bericht op. Kruispunt TV komt donderdag met Tafeltje Dekje. Hopelijk doet het Katholiek Nieuwsblad er nog iets aan. Over de dorpsrel bij de Vereniging voor Latijnse Liturgie weten we nu wel genoeg.
woensdag 30 maart 2011
vrijdag 25 maart 2011
De wereld vergaat!
Amerikaanse wetenschappers hebben op grond van statistische gegevens berekend wanneer religie in Nederland zal ophouden te bestaan. Hiermee treden ze in de voetsporen van een illustere voorganger, niemand minder dan Isaac Newton.
Newton heeft namelijk berekend dat de wereld in 2060 vergaat. Hij maakte die berekeningen op grond van aanwijzingen in de bijbel. De berekeningen werden in 2003 pas weer ontdekt.
Laatst zag ik weer zo’n tv-programma op Discovery Channel of zo, waarin beweerd werd dat Newton jarenlang totaal geobsedeerd was door de vraag wanneer de wereld vergaat. Je zou zeggen dat hij die jaren beter aan wetenschappelijk onderzoek had kunnen besteden. Dan had hij alvast de relativiteitstheorie kunnen ontdekken, of de fiets.
Maar Newton wilde helemaal niet het einde der tijden berekenen. Het was zijn bedoeling, zo schreef hij, om een eind te maken aan het gespeculeer hierover van mensen die de Heilige Schrift hiervoor misbruiken en in diskrediet brengen als hun voorspellingen weer eens niet uitkomen. “Christus komt als een dief in de nacht en het is niet aan ons dag en uur te weten die God in zijn boezem bewaart.”
Cultuurtheoloog Frank Bosman betitelde het statistisch onderzoek in het radioprogramma ‘Lunch!’ ook al als ‘klinkklare onzin’. Wel verwachtte hij dat het geïnstitutionaliseerde geloof, de georganiseerde kerken dus, over vijftig jaar verdwenen is.
Maar dat is in 2060. Dat kan geen toeval zijn.
Newton heeft namelijk berekend dat de wereld in 2060 vergaat. Hij maakte die berekeningen op grond van aanwijzingen in de bijbel. De berekeningen werden in 2003 pas weer ontdekt.
Laatst zag ik weer zo’n tv-programma op Discovery Channel of zo, waarin beweerd werd dat Newton jarenlang totaal geobsedeerd was door de vraag wanneer de wereld vergaat. Je zou zeggen dat hij die jaren beter aan wetenschappelijk onderzoek had kunnen besteden. Dan had hij alvast de relativiteitstheorie kunnen ontdekken, of de fiets.
Maar Newton wilde helemaal niet het einde der tijden berekenen. Het was zijn bedoeling, zo schreef hij, om een eind te maken aan het gespeculeer hierover van mensen die de Heilige Schrift hiervoor misbruiken en in diskrediet brengen als hun voorspellingen weer eens niet uitkomen. “Christus komt als een dief in de nacht en het is niet aan ons dag en uur te weten die God in zijn boezem bewaart.”
Cultuurtheoloog Frank Bosman betitelde het statistisch onderzoek in het radioprogramma ‘Lunch!’ ook al als ‘klinkklare onzin’. Wel verwachtte hij dat het geïnstitutionaliseerde geloof, de georganiseerde kerken dus, over vijftig jaar verdwenen is.
Maar dat is in 2060. Dat kan geen toeval zijn.
zondag 13 maart 2011
Geen reclame voor het KN
In het Katholiek Nieuwsblad werd de islam op één lijn geplaatst met het communisme en het nationaal-socialisme. Redacteur Henk Rijkers bracht in een column hulde aan een school die hoofddoekjes had verboden. Politieke uitingen horen niet thuis op een school, vindt hij. Van moslims net zo min als van communisten en nationaal-socialisten.
Rijkers heeft het recht om dit te vinden, als journalist en als katholiek. Net zoals de tekenaar die op joop.nl de tuigdorpen van Geert Wilders vergeleek met de vernietigingskampen van de nazi’s. Het is smakeloos, maar het mag. Tenzij de rechter anders bepaalt.
Helemaal ongegrond was die tekening op joop.nl trouwens niet. De nazi-propaganda schilderde de eerste concentratiekampen, die direct na de machtsovername van Hitler in 1933 in gebruik werden genomen, af als oorden waar allerlei tuig heropgevoed werd, zodat de brave burger op beide oren kon slapen.
En evenmin is de stelling ongegrond, dat er moslims zijn die uit zijn op politieke macht naar het voorbeeld van totalitaire staten in het Midden-Oosten. Toch denk ik niet dat de tandartsassistente met haar hoofddoekje die regelmatig het tandsteen van mijn gebit verwijdert, op een kwade dag met een kromzwaard zal verschijnen om mij de keel door te snijden.
Wel zou ik me schamen als zijn erachter zou komen dat ik meewerkte aan een blad waarin zij met nazi’s wordt vergeleken.
Er ligt hier nog een stapeltje kaarten die ik kan uitdelen aan mensen zodat ze een proefabonnement op het Katholiek Nieuwsblad kunnen nemen. Dit stapeltje gaat nu in de bak met oud papier die morgen wordt geleegd.
Voltaire zei eens dat hij bereid was te sterven om het recht te verdedigen van iedereen om zijn mening te verkondigen, hoe dwaas die mening ook mocht zijn. Maar reclame hiervoor maken, zou ook hem te ver zijn gegaan.
Rijkers heeft het recht om dit te vinden, als journalist en als katholiek. Net zoals de tekenaar die op joop.nl de tuigdorpen van Geert Wilders vergeleek met de vernietigingskampen van de nazi’s. Het is smakeloos, maar het mag. Tenzij de rechter anders bepaalt.
Helemaal ongegrond was die tekening op joop.nl trouwens niet. De nazi-propaganda schilderde de eerste concentratiekampen, die direct na de machtsovername van Hitler in 1933 in gebruik werden genomen, af als oorden waar allerlei tuig heropgevoed werd, zodat de brave burger op beide oren kon slapen.
En evenmin is de stelling ongegrond, dat er moslims zijn die uit zijn op politieke macht naar het voorbeeld van totalitaire staten in het Midden-Oosten. Toch denk ik niet dat de tandartsassistente met haar hoofddoekje die regelmatig het tandsteen van mijn gebit verwijdert, op een kwade dag met een kromzwaard zal verschijnen om mij de keel door te snijden.
Wel zou ik me schamen als zijn erachter zou komen dat ik meewerkte aan een blad waarin zij met nazi’s wordt vergeleken.
Er ligt hier nog een stapeltje kaarten die ik kan uitdelen aan mensen zodat ze een proefabonnement op het Katholiek Nieuwsblad kunnen nemen. Dit stapeltje gaat nu in de bak met oud papier die morgen wordt geleegd.
Voltaire zei eens dat hij bereid was te sterven om het recht te verdedigen van iedereen om zijn mening te verkondigen, hoe dwaas die mening ook mocht zijn. Maar reclame hiervoor maken, zou ook hem te ver zijn gegaan.
maandag 7 maart 2011
De onbekende bewoners van het Graduale Massief
In de beschrijving van het Geloofseiland is helaas verouderde informatie opgenomen over het Graduale-massief. Vroeger was dit inderdaad een populair ski-oord, maar door de klimaatveranderingen binnen de rooms-katholieke kerk kan hier nauwelijks meer geskied worden.
Dat deze omissie op de kaart kon ontstaan is overigens begrijpelijk omdat deze gebieden, ook voor meer ontwikkelde gelovigen, tegenwoordig vrijwel onbekend zijn.
Ongeveer vijftig jaar geleden deden verschroeiende winden uit de steppe rond de Mariënburg - die ik trouwens ook mis op de kaart - de meeste pistes smelten. Alleen de hoogste en gevaarlijkste bleven nog over en dat terwijl de meeste inwoners van Geloofseiland de kunst van het skiën waren verleerd.
Verraderlijke quilisma’s, virga’s en de levensgevaarlijke pes-subpunctis liquescens zijn onoverkomelijke hindernissen geworden voor de onervaren skiërs van het eiland. Ook dit seizoen hebben reddingshelicopters talloze ongelukkigen moeten redden die op de top van een melisme vastzaten en reddingsploegen hebben ettelijke onvoorzichtige skiërs uit een neumenscheiding moeten bevrijden. Gelukkig waren er dit jaar geen doden te betreuren, maar vorig jaar vielen er nog vier dodelijke slachtoffers bij een afdaling in de achtste modus.
De meeste gelovigen beperken zich dan ook tot een glijpartijtje vanaf een van de kunstmatige heuveltjes in het Löwenthal dat zich op een veel lager niveau bevindt dan de oorspronkelijke pistes.
Op die hoge niveau’s bevinden zich nog kleine groepjes geharde skiërs. Sommigen zijn geheel afgesloten van de rest van het eiland, anderen hebben nog incidenteel contact met de overige bewoners, via smalle bergpaden die vaak worden geblokkeerd door de herders van beneden in het dal die bang zijn hun schapen aan de skiërs te verliezen.
De skiërs zijn erg schuw en als ze bijvoorbeeld in Twidden zijn, doen ze zich voor als werknemers van de grote aannemer Van den Berg, die verantwoordelijk is voor veel van de verbindingen op het eiland. Dat ze afkomstig zijn van de gregoriaanse hoogten in het Graduale Massief verzwijgen ze, bang als ze zijn te worden beschuldigd van polyfonie – op het eiland nog steeds een groot taboe.
Dat is een gevolg van de mythevorming die zich rond de skiërs heeft voorgedaan. Zo zouden ze allemaal terugverlangen naar de tijd dat het noorden nog in de greep was van de ijzige integralistische wind die het onmogelijk maakte om zelfs maar even een raam open te zetten. Wellicht zal de huidige paus nog eens een opdracht geven tot een expeditie om meer aan de weet te komen over dit geïsoleerde bergvolk.
Dat deze omissie op de kaart kon ontstaan is overigens begrijpelijk omdat deze gebieden, ook voor meer ontwikkelde gelovigen, tegenwoordig vrijwel onbekend zijn.
Ongeveer vijftig jaar geleden deden verschroeiende winden uit de steppe rond de Mariënburg - die ik trouwens ook mis op de kaart - de meeste pistes smelten. Alleen de hoogste en gevaarlijkste bleven nog over en dat terwijl de meeste inwoners van Geloofseiland de kunst van het skiën waren verleerd.
Verraderlijke quilisma’s, virga’s en de levensgevaarlijke pes-subpunctis liquescens zijn onoverkomelijke hindernissen geworden voor de onervaren skiërs van het eiland. Ook dit seizoen hebben reddingshelicopters talloze ongelukkigen moeten redden die op de top van een melisme vastzaten en reddingsploegen hebben ettelijke onvoorzichtige skiërs uit een neumenscheiding moeten bevrijden. Gelukkig waren er dit jaar geen doden te betreuren, maar vorig jaar vielen er nog vier dodelijke slachtoffers bij een afdaling in de achtste modus.
De meeste gelovigen beperken zich dan ook tot een glijpartijtje vanaf een van de kunstmatige heuveltjes in het Löwenthal dat zich op een veel lager niveau bevindt dan de oorspronkelijke pistes.
Op die hoge niveau’s bevinden zich nog kleine groepjes geharde skiërs. Sommigen zijn geheel afgesloten van de rest van het eiland, anderen hebben nog incidenteel contact met de overige bewoners, via smalle bergpaden die vaak worden geblokkeerd door de herders van beneden in het dal die bang zijn hun schapen aan de skiërs te verliezen.
De skiërs zijn erg schuw en als ze bijvoorbeeld in Twidden zijn, doen ze zich voor als werknemers van de grote aannemer Van den Berg, die verantwoordelijk is voor veel van de verbindingen op het eiland. Dat ze afkomstig zijn van de gregoriaanse hoogten in het Graduale Massief verzwijgen ze, bang als ze zijn te worden beschuldigd van polyfonie – op het eiland nog steeds een groot taboe.
Dat is een gevolg van de mythevorming die zich rond de skiërs heeft voorgedaan. Zo zouden ze allemaal terugverlangen naar de tijd dat het noorden nog in de greep was van de ijzige integralistische wind die het onmogelijk maakte om zelfs maar even een raam open te zetten. Wellicht zal de huidige paus nog eens een opdracht geven tot een expeditie om meer aan de weet te komen over dit geïsoleerde bergvolk.
woensdag 2 maart 2011
De 95 stellingen van Luther
 |
| De deur van de slotkapel in Wittenberg |
wordt uitgelegd waarom.
Het beeld dat Luther met het opgangen van zijn 95 stellingen op de deur van de slotkapel in Wittenberg de bedoeling had om de reformatie te starten, klopt niet. Hij wilde een discussie op gang brengen over de aflaten. Eigenlijk was de deur van de kapel een soort prikbord waarop hoogleraren zoals Luther bijeenkomsten aankondigden. Zoals die discussiebijeenkomst over aflaten.
Maar in de geschiedschrijving gaat het vaak zo, dat we in het verleden al de latere uitkomst zien. Zo nemen we nu algemeen aan dat Luther in 1517 willens en wetens de reformatie startte en de lutherse kerk stichtte.
Dat is niet zo. Hij verwachtte zelfs dat hij uitgenodigd zou worden op het Concilie van Trente, dat in 1545 begon met het hervormen van de rooms-katholieke Kerk. Er waren toen zelfs nog vooraanstaande katholieke theologen die een dialoog probeerden op gang te houden met de lutheranen.
Maar uiteindelijk zou het concilie zich juist afzetten tegen de leer van Luther en Calvijn en trokken ook de protestanten zich terug in hun eigen kerkgenootschappen. Daardoor blijven de raakvlakken tussen de rooms-katholieke Kerk en de protestanten tijdens het eerste stadium van de reformatie onderbelicht.
Abonneren op:
Posts (Atom)