Catholica: een tussenbalans

Catholica bevat ongetwijfeld interessante en goed geschreven bijdragen. De afgelopen tijd heb ik me uitsluitend bezig gehouden met de stukken van Tom Zwitser en Erik van Goor. Zij wijzen de ‘liberale’ staat af en spiegelen zich aan de feodale staten van het Ancien Régime.

“Paus heet sspx welkom ondanks alles”, twitterde Francis Siefken me. De ideeën van Van Goor en Zwitser doen me inderdaad sterk denken aan de Pius X-broederschap. Dat de paus deze broederschap weer tot de rooms-katholieke Kerk heeft toegelaten, is verstandig. Aan schisma’s hebben we niets.

Maar de broederschap, Van Goor en Zwitser denken vanuit een ander kader dan ik. Zij verwerpen de liberale staat en het Tweede Vaticaans Concilie. Dat doe ik niet.

Het verontrust me dat de reactionaire, anti-democratische, tendensen met hun uitgesproken bewondering voor geweld en hun eigenaardige opvatting van mannelijkheid in katholieke kringen als normaal worden beschouwd. Ook in het Katholiek Nieuwsblad vinden dit soort ideeën kennelijk weerklank.

Voor een vruchtbare discussie is het nodig dat je bepaalde uitgangspunten deelt. Terwijl ik de democratische staat en het Tweede Vaticaans Concilie als basis van mijn opvattingen over kerk en staat hanteer, doen mensen als Zwitser en Van Goor dat niet. Ik hoop niet dat dit soort tendensen sterker worden binnen de rooms-katholieke Kerk in Nederland.

Gelukkig heb ik het telefoonnummer van Peter Nissen, zodat ik als de nood toch aan de man zou komen, informatie kan inwinnen over aansluiting bij de Remonstrantse Broederschap. Mmm, broederschap… klinkt heel mannelijk.

De adelaar van Catholica

Dat Catholica kiest voor de adelaar als symbool is inderdaad niet zo vreemd. Ze kozen bewust dit wapen van het Habsburgse Rijk. Zelf zeggen ze het zo:

Zonder in zinloze romantiek te willen vervallen, menen we dat juist het Habsburgse Rijk bij uitstek – tot het einde toe – iets liet zien van het Oude Europa. Juist het Habsburgse Rijk was de voortzetting van het Heilige Roomse Rijk der Duitse Natie. Waar Duitsland in de negentiende eeuw ten prooi viel aan het kanker van het nationalisme en verwerd tot een kloon van het Pruisendom, bleef de Oostenrijks-Hongaarse Dubbelmonarchie altijd iets behouden van de klassieke, Europese Rijksidee.

Daarbij zou ik wel willen aantekenen dat in dit oude Europa de vorst uitmaakte wat zijn onderdanen moesten geloven. Juist in het Heilige Roomse Rijk der Duitse Natie gold het principe ‘cuius regio, eius religio’: wiens gebied, diens godsdienst. Dat gebied was niet van de Roomse keizer, een machteloze schaduw van de keizers van weleer, maar van de vorsten van de talloze Duitse vorstendommen en -dommetjes, steden en prins-bisdommen. Van Beieren en Pruisen tot talloze ministaatjes van Liechtenstein-achtige proporties. De meeste waren luthers en niet katholiek.

Even verderop in de toelichting op de keuze voor de adelaar, schrijft Catholica over het verbond van Troon en Altaar. Deze term verwijst naar de negentiende-eeuwse reactie tegen het liberalisme en alle andere uitingen van moderniteit. Dat komt ook steeds terug in Catholica, dus ook in dat opzicht is er zeker wat te zeggen voor de keuze van de adelaar.

In de loop van de negentiende en twintigste eeuw is de Kerk zich gaan distantiëren van dit verbond met de Europese gekroonde hoofden - die hun macht of zelfs hun kroon verloren. In plaats van een front te vormen tegen de moderniteit, ging de Kerk haar houding ten opzichte van deze moderne wereld bepalen. Dat vond zijn voorlopige bekroning tijdens het Tweede Vaticaans Concilie. Niet toevallig worden er door de Catholica-redactie vraagtekens gezet bij dit concilie.

De link naar de toelichting op de adelaar van Catholica werd mij gestuurd in een tweet van Francis Siefken, die er een andere link bijvoegde naar het Duitse tijdschrift Sezession. In eerste instantie was mij niet duidelijk wat dit met Catholica te maken had, maar het bekijken van een paar oude afleveringen leverde interessant materiaal op. Een citaat

Damit eröffnet sich auch die Synthese der identitätspolitischen Brennpunkte: Die Krise des Westens ist im Grunde eine Krise der Männlichkeit, eines Krise des weißen Mannes im buchstäblichen Sinn. Der Topos der Dekadenz wird klassischerweise mit der Verweiblichung assoziiert. »In Spätzeiten befindet sich die Männlichkeit immer auf dem Rückzug,« schreibt Paglia. Manche verwechseln dieses Fallen mit einem Steigen in eine feminin-weiche, pazifistische, demokratische Welt, während demographische youth bulges testosterongeladener Militanz gegen die mürb gewordene Festung Europa drängen. Die westlichen Männer müssen begreifen, daß auch die Frauen, die sich heute frenetisch an der Schleifung der Festung beteiligen, wie stets als die freiwilligen oder unfreiwilligen Trophäen der Sieger enden werden. Reconquista der Maskulinität, die drängende Aufgabe jedes einzelnen ist, hat eine Dimension und Verantwortung, die über das Individuelle weit hinausführt.

Net als in artikelen in Catholica, wordt hier een bepaalde vorm van mannelijkheid bepleit en komt het beeld van een bedreigde Europese beschaving naar voren. Overigens wijst Erik van Goor in zijn artikel ‘Katholiek denken onder de roede’, Sezession uiteindelijk af. Onder meer omdat Sezession gelooft in de staat. Van Goor doet dat niet:

Catholica staat echter niet voor de provocerende asceet die in dodelijke ernst ‘cultuur’ als ‘contra-cultuur’ bedrijft. Wij staan voor de vrolijke mens die zelfs in een vlaag van dronkenschap nog een heilige daad kan verrichten. Cultuur en avantgardisme zijn ons te vluchtig. Wij gaan voor de hardheid. Voor de echtheid. Voor de eigenheid en de verworteling. En daarom voor de radicale verwerping van de Staat die anderen en masse aanvaarden en aanbidden (van links tot rechts).

Dat is katholiek en bovendien oer-Nederlands. Waar naties als Duitsland, Frankrijk en Italië al vroeg kennismaakten met de staatsidee, bleef het Oude Europa van lokalisme en confederalisme het langs zichtbaar in de restanten van het oude middenrijk: in de Nederlanden, in Zwitserland. Anderen noemen het anarchie – maar het is het leven zelf dat slechts los van de Staat wordt gekend. Deze notie is belangrijk, al betreft het – jammer genoeg – achterhoedegevechten. Want zaken als de natiestaat, het volk, of de cultuur – het is allemaal bezig te verdwijnen.

Daar staat de dubbelkoppige adelaar dus voor. Nu nog het antwoord op de vraag waarom hij nu drie koppen heeft.

Consequent

Consequent zijn ze wel bij Catholica. Eerder zette Tom Zwitser uiteen dat de Kerk een front moet vormen tegen de wereld. Interne verdeeldheid past daar niet bij.

Erik van Goor bespreekt in deze lijn het eerste rapport van de commissie-Deetman. Hij doet dit door te verwijzen naar een site van de linkse Vara, die seks met minderjarigen schijnt te propageren.

Inderdaad: niet de eigen fouten onder ogen zien, maar de aanval openen op de tegenstander.

Naar het front!

Opnieuw krijgshaftige taal op Catholica. Tom Zwitser schrijft:

Anarchie is dodelijk voor de Kerk. Vandaar de oproep om maar eens duidelijk te krijgen waar de fronten liggen en wie aan welke kant staat. Want een kogel krijgen van een tegenstander is nog altijd minder erg dan er één oplopen van een medestander.

Aan dit front staat aan de ene kant de Kerk en aan de andere kant de moderne wereld. Daarom vindt hij dat er in de Kerk zelf rust moet heersen:

We hebben beide nodig: rust in de tent, maar ook een goed front.

Maar moderne gelovigen zorgen juist voor onrust. Daardoor ontstaat er onduidelijkheid.

Moderne gelovigen mijden de strijd, omhelzen de dialoog en maken van de gehele kerk een strijdtoneel. Maar dialoog sluit geen duidelijke woorden uit. Sterker nog: er kan helemaal geen dialoog plaats vinden zonder duidelijkheid en duidelijkheid is tevens een front. Geen dialoog zonder front, en geen front zonder dialoog. De (moderne) clerus van tegenwoordig mijdt duidelijkheid, consistentie en consequentie als de pest. Zogenaamd vanwege de dialoog met de wereld, maar intussen doen ze actief mee om de anarchie in de Kerk te vergroten. Ze hebben de mond vol van dialoog, maar weten geen mensen meer in de Kerk te krijgen. Ze voeren geen dialoog omdat ze geen front willen. Iedere natuurlijke behoefte om een duidelijk front tussen kerk en wereld aan te brengen wordt radicaal verworpen. Dat mag niet meer. De strijd is dus per definitie binnenkerkelijk: het front is naar binnen gekeerd en de enige duidelijkheid van de clerus betreft – nog steeds! – maatregelen tegen orthodoxe katholieken. De Kerk creëert zo haar eigen anarchie

.

Daarom moeten liturgische misstanden aan de kaak worden gesteld, vindt Zwitser. De oproep van pastoor Schilder om beelden van liturgische misstanden vindt hij niet ver genoeg gaan.

Als je luistert naar wat priesters precies zeggen rijzen de haren je te berge, terwijl het uiterlijk van de liturgie daar alleen voor de betere kijker iets van verraadt. Op het oog is de liturgie vrij ‘gemiddeld’ – hetgeen aanvaardbaar wordt geacht, maar zeker niet minder slecht is. Het probleem van het woord wordt door katholieken tot in het Vaticaan aan toe veel te weinig erkend terwijl toch alle dwalingen altijd met het woord en de loochening ervan begint.

Kortom: speur dissidente geluiden op en maak een front tegen de wereld.